Wasylów Wielki pow. Tomaszów Lubelski: Ukraińcy wyłapali na terenie gminy i zamordowali co najmniej 89 Polaków (9.04.1944)

Wasylów Wielki wieś w powiecie tomaszowskim (w II RP w powiecie rawskim) zamieszkała w 75 procentach przez Ukraińców i w 25 przez Polaków. 3 listopada 1943 roku banderowcy napadli na gospodarstwo Hałasów mordując cztery osoby z tej rodziny. Według Grzegorza Motyki zbrodnia była dziełem ukraińskich policjantów, którzy zamordowali 13 Polaków. Kolejny atak nastąpił 14 marca 1944 roku gdy zamordowano 6 osób z sąsiadujących ze sobą rodzin Guniowskich i Surowców.

28 marca 1944 w trakcie ewakuacji ludności polskiej z pobliskiego Rzeplina doszło do walk oddziału AK z banderowcami. W walkach brały udział: kompania „Ligoty”, pluton z Rzeplina, dwa plutony z kompanii ODB, „Drużyna Wschodnia” i samoobrona z Rzeplina.Komendant obwodu AK Wilhelm Szczepankiewicz „Drugak” wydał polecenie Zenonowi Jachymkwi „Wiktorowi” zniszczenia wsi, która została zdobyta i spalona. Po wycofaniu się oddziału AK, banderowcy dokonali zabójstwa 89 Polaków.

Źródło:

 Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947, Wrocław 2006, ISBN 83-85865-17-9, ss.773-774; 795
Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3, s.283
 Z. Jachymek „Wiktor”, Akcja na Wasylów Wielki, [w:] I. Caban (opr.), Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa w obwodzie Tomaszów Lubelski. Relacje, wspomnienia, opracowania, dokumenty, s.188
P. Kosoń „Witek”, Akcja Armii Krajowej na Rzeplin – Wasylów Duży 28 marca 1944 r. [w:] I. Caban, Na dwa fronty. Obwód AK Tomaszów Lubelski w walce z Niemcami i ukraińskimi nacjonalistami, s.209
M. E. Szpyra, Moja wojna z Hitlerem, Banderą i Stalinem, s.127
Z. Jachymek „Wiktor”, Akcja na Wasylów Wielki, [w:] I. Caban (opr.), Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa w obwodzie Tomaszów Lubelski. Relacje, wspomnienia, opracowania, dokumenty, s.184-188