Poryck, 1998 r. Dawny cmentarz katolicki. Pomnik ofiar 1939-1945. Fot. L. Popek
Poryck, gmina Poryck – miasteczko zamieszkane w większości przez Żydów (do likwidacji getta w 1942 r.), a także Ukraińców i Polaków. 11 lipca 1943 r. upowcy dokonali masakry ludzi zgromadzonych w kościele. Wcześniej proboszcz Bolesław Szawłowski, uprzedzony przez Ukraińca ze wsi Pawłówka, Wołodymyra Kułaja, kazał ministrantom rozgłosić, by ludzie nie przychodzili na sumę na godz. 11, ponieważ ma nastąpić napad. Apele nie poskutkowały, parafi anie zgromadzili się licznie. Ksiądz nie opuścił swoich wiernych, znalazł się wśród ok. 100 śmiertelnych ofi ar napadu. Według jednej z wersji, przekazanej m.in. przez Zygmunta Stańskiego, do konającego księdza, na jego prośbę, przybył z pobliskiej cerkwi duchowny prawosławny, opatrzył go olejami i wyspowiadał. Jan B. z Olina, który przybył do kościoła wraz z dziadkiem, siostrami i bratem, w czasie napadu zdołał wydostać się na zewnątrz. „Przedzierałem się – wspominał – przez stos zabitych w drzwiach głównych. Wychodząc na dziedziniec zamarłem, bo ujrzałem dwóch Ukraińców przy karabinie maszynowym. Nieoczekiwanie jeden powiedział do drugiego: »Puść, jego i tak wilki zjedzą«”. Z kościoła udało się też wydostać Ryszardowi J. z rodziną. „Przed wieczorem dotarliśmy do zabudowań naszego dawnego sąsiada Ukraińca Kiryka M. Dano nam tam jeść i przenocowano. Na drugi dzień Kiryk M. pojechał do naszego domu w Porycku i przywiózł walizki z rzeczami, które mieliśmy przygotowane na wszelki wypadek, a także ukryte pieniądze i dokumenty. Wieczorem 12 lipca udaliśmy się do Sokala”. 101 Ocalałą z napadu Janinę Wojewódkę przez 2 tygodnie ukrywał Ukrainiec Joachim Kisły. Jej matkę Jadwigę, również przez dwa tygodnie, przechowywała ukraińska rodzina Wakoluków. Tadeuszowi Wojewódce w pierwszych godzinach po rzezi pomocy udzielił Ukrainiec Artiom Harkis. Dwie dziewczynki – ranna Elżbieta Sarzyńska i Kamila Cybuchowska były przechowywane przez Ukraińca Siocha.
Źródło: W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo..., t. 1, s. 896–899; Z. Stański, W. Stański, Poryck, miasteczko kresowe – symbol tragedii Polaków na Wołyniu, Toruń 2005, s. 59; B. Odnous, Lato 1943..., s. 107–108 (relacje Jana B. i Ryszarda J.).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz