Janowa Dolina, osada w gminie Kostopol, 1943 r. Widok ulicy A po napadzie nacjonalistów ukraińskich 23 kwietnia 1943 r. Ze zbiorów W., E. Siemaszków (dar Lecha Kołodzieja).
Janowa Dolina, gmina Kostopol – osada założona dla pracowników kamieniołomów bazaltu. W 1939 r. liczyła ok. 1800 mieszkańców, w większości Polaków; w marcu–kwietniu 1943 r. ich liczba przekroczyła prawdopodobnie 3000, ponieważ schronili się tu uciekinierzy z okolicznych miejscowości zagrożonych przez Ukraińców. W nocy z 22 na 23 kwietnia 1943 r. duża grupa upowców, przy licznym udziale ukraińskich mieszkańców sąsiedniego Złaźna, dokonała napadu na osadę i zamordowała ok. 600 Polaków. Świadkami masakry byli m.in. Jan Karwan i jego żona Jadwiga. Ich relację spisał w 1988 r. w Chicago Władysław Kobylański: „Niektórzy Ukraińcy radzili Polakom ucieczkę do lasu, inni zabierali Polaków do swoich domów i przechowywali ich w ukryciu. Między innymi nas i nasze dzieci przechowywał w swoim domu Ukrainiec Wasyl. [...] W Wielki Piątek po zmierzchu rozpoczęła się rzeź bezbronnych. Po wymordowaniu Polaków w ich domach zaczęto również sprawdzać, czy w domach ukraińskich nie ma Polaków. Polacy wykryci (zadenuncjowani) w domach ukraińskich byli mordowani na miejscu, w obecności rodziny ukraińskiej. Były też przypadki, że wraz z Polakami zamordowani zostali Ukraińcy, którzy przyznali się, iż wiedzieli o obecności w ich domu Polaków i nie wydali ich z własnej inicjatywy. Znany nam jest przypadek, że wykryta w domu ukraińskim pani Świderska z trojgiem dzieci musiała wcześniej oglądać mord swoich opiekunów Ukraińców, a potem dopiero odebrano życie jej i jej dzieciom. [...] Wasyl przechował nas przez cały dzień jeszcze w sobotę, a po zapadnięciu nocy wyprowadził nas do lasu i pożegnał. Przedostaliśmy się lasami do Kostopola”.
Źródło: Fragment relacji Władysława Kobylańskiego, [w:] Łuny nad Wołyniem. Wybór dokumentów G. Sołtysiak i J. Stępień, „Przegląd” 2003, nr 25.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz