Rok 1943: 01.43 - 04.43

Kalendarium ludobójstwa ukraińskiego

dokonanego na ludności polskiej

w latach 1939 - 1948

Opracował : Stanisław Żurek
Materiały znajdą się w książce nad którą obecnie pracuje.

Rok 1943: 01.43 - 04.43 

Styczeń 1943

1 stycznia > w kol. Orzeszyn pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy po torturach zastrzelili Stanisława Kowalskiego, aresztowanego w grudniu 1942 r.

4 stycznia >

· we wsi Wierzbie pow. Zamość esesmani ukraińscy ze szkoły w Trawnikach zamordowali 119 Polaków

· we wsi Wólka Nielicka pow. Zamość Niemcy z Ukraińcami zamordowali 13 Polaków, w tym 3 kobiety.

10 stycznia >we wsi Wola Wielka pow. Lubaczów upowcy zamordowali 62-letnią Polkę.

12 stycznia > w kol. Szczytnia pow. Równe policjanci ukraińscy zamordowali 8-osobową rodzinę polską, w tym dzieci lat: 3, 9, 11, 12 i 15, za rzekome kontakty z partyzantami sowieckimi.

14 stycznia > we wsi Stable pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 19-letniego Polaka

15 stycznia 1943 roku okupant niemiecki rozpoczął realizację planu „Ukraineaktion” polegającego na wysiedleniu ludności polskiej z powiatów: Biłgoraj i Hrubieszów i zasiedleniu ich domów ludnością ukraińską. Przy wysiedlaniu główną rolę pełniła policja ukraińska.

16 stycznia 1943 roku rząd sowiecki poinformował ambasadę RP w Moskwie, że ponownie uznaje wszystkich obywateli zamieszkujących „zachodnie okręgi Ukraińskiej i Białoruskiej SRR” za obywateli sowieckich. Było to jednoznaczne ze stwierdzeniem, że ziemie te rząd sowiecki uznaje za należące do ZSRR. W zaskakujący sposób było to zsynchronizowane z antypolskimi działaniami OUN-UPA.

16 stycznia > we wsi Sadów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: leśniczego i 2 gajowych.

17 stycznia w miejscowościach Komarów Dolny i Komarów Górny pow. Tomaszów Lubelski esesmani niemieccy oraz policjanci ukraińscy dokonują drugiej pacyfikacji wsi; łącznie z pacyfikacją z 14 grudnia 1942 roku zamordowali 51 Polaków .

21 stycznia > we wsi Monasterzyska pow. Buczacz banderowcy zamordowali 1 Polkę.

24 stycznia > we wsi Uhnów pow. Tomaszów Lubelski upowcy zamordowali 6 Polaków.

26 stycznia Rząd Polski notą do rządu sowieckiego poprosił o ponowne zbadanie kwestii obywatelstwa, a ambasador Romer spotkał się w Moskwie z Mołotowem, który powiedział, że w tej kwestii nadal obowiązują „akty ustawodawcze państw radzieckich”, czyli deklaracje z 27 i 28 października 1939 roku o przyłączeniu „Zachodniej Ukrainy” i „Zachodniej Białorusi” do ZSRR.

27 stycznia > we wsi Prusinów pow. Sokal banderowcy wymordowali 20 Polaków, w tym całe rodziny.

29 stycznia >

· w kol. Małyńsk pow. Kostopol Ukraińcy zarąbali siekierami 6 Polaków, w tym 5-osobową rodzinę leśniczego (rodziców, 9-letnie bliźniaczki oraz lat 12)

· we wsi Sumin pow. Zamość esesmani ukraińscy zamordowali 119 Polaków

· we wsi Zamłynie pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 2 młodych Polaków, w tym listonosza.

31 stycznia >

• we wsi Siedliszcze Małe pow. Sarny po wizycie w polskim domu partyzantów sowieckich wtargnęli bulbowcy i wymordowali 7 Polaków, w tym matkę z 25—letnim synem i jego 19-letnią narzeczoną oraz 11-letniego półsierotę, którego wzięli na wychowanie
• we wsi Tiutkiewicze pow. Równe Ukraińcy zabili w szpitalu 44-letniego Polaka
• we wsi Waśkowce pow. Krzemieniec Ukraińcy wywabili z domów kilku Polaków i ich zamordowali

Pod koniec 1942 lub na początku 1943 > we wsi Stołbiec pow. Dubno Ukraińcy bestialsko zamordowali 3-osobową rodzinę nauczycieli polskich, rodziców i ich córkę.

W styczniu >

· we wsi Ameryka pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę

· koło wsi Bielatycze pow. Sarny Ukraińcy wyrżnęli 2 polskie rodziny

· w miejscowości Dublany pow. Sambor banderowcy uprowadzili 3 Polaków, którzy zaginęli bez wieści

· we wsi Dzierażna pow. Tomaszów Lubelski w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zamordowanych zostało 54 Polaków

· we wsi Gozdów pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy zamordowali 20-letniego Polaka

· we wsi Iwanie Złote pow. Zaleszczyki banderowcy zamordowali 5 Polaków: chłopca lat 10, dziewczęta lat 18 i 25, kobietę lat 60 i mężczyznę lat 55

· koło kol. Janówka pow. Sarny Ukraińcy zamordowali ponad 10 osób z rodziny Kubery

· w miasteczku Kopyczyńce woj. tarnopolskie bojówka OUN zamordowała 2 Polaków: kowala i jego 17-letniego ucznia

· w miejscowości Kranzberg pow. Sambor banderowcy uprowadzili 8 Polaków, którzy zaginęli bez wieści

· w okolicy Krzemieńca (Wołyń) Ukraińcy wymordowali kilka rodzin polskich

· w okolicach Łucka Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, leśniczego

· we wsi Wierzbowiec pow. Trembowla sąsiad Ukrainiec zaprosił Polaka na greckokatolickie święto Bożego Narodzenia i tam został on zamordowany przez grupę banderowców

· w miasteczku Włodzimierzec pow. Sarny Ukraińcy zamordowali małżeństwo polskie

· w miasteczku Zofiówka pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka

Na początku stycznia > we wsi Mokwin pow. Kostopol miejscowi Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: dyrektora papierni i kierownika poczty.

Na początku 1943 roku >

• w kol. Andrzejówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• w miejscowości Bełz pow. Sokal policja ukraińska aresztowała Polaka, radiooperatora, który został potem rozstrzelany
• we wsi Dąbrowa pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 3 Polaków
• w futorze Dąbrowa pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 7 Polaków: matkę z synem oraz 5-osową rodzinę z 3 dzieci, którą skatowali i udusili sznurami
• we wsi Drohowyże k. Mikołajowa pow. Żydaczów Banderowcy w nocy zabrali z sierocińca siostry zakonne, zamknęli je w kościele, który oblali benzyną i podpalili; większość sióstr spłonęła żywcem. Mieszkańców wsi obudził pożar kościoła i rozlegający się w nim ludzki krzyk (Na Rubieży nr 42/2000 oraz S. Jastrzębski .., s. 442)
• w kol. Halinówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 4 Polaków
• we wsi Łasków pow. Hrubieszów banderowcy zamordowali 2 Polaków oraz 3-osobową rodzinę ukraińską
• we wsi Mircze pow. Hrubieszów banderowcy zamordowali 4 Polaków
• w kol. Nowy Pruszyn pow. Równe upowcy zastrzelili 1 Polaka
• we wsi Pieczałówka pow. Kostopol policjanci ukraińscy zamordowali Antoniego Rudnickiego i zabrali jego dokumenty, być może ktoś posługiwał się nimi po wojnie w Polsce lub na Zachodzie
• we wsi Podhajce pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: leśniczego i 2 gajowych, w tym jednego z żoną i córką
• we wsi Postójno pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: 16-letnią dziewczynę oraz 5-osobową rodzinę (rodziców z 3 dzieci)

Luty 1943

Na przełomie stycznia i lutego > w kol. Adamówka pow. Kostopol upowcy wymordowali 6-osobową rodzinę polską.

1 lutego > w osadzie leśnej Małuszki pow. Kostopol Ukraińcy zarąbali siekierami 2 rodziny polskie: dzieci lat 8, 7, 6, 4, 1 z rodziny Deców, leśniczego Mazurka z żoną i 2 córkami lat 19 i 24, matka z córką 14-letnią zmarły od ran; łącznie zamordowanych zostało 11 Polaków.

Nocą z 1 na 2 lutego > we wsi Głuboczanka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 3 Polaków.

2 lutego >

• we wsi Skomorochy Duże pow. Hrubieszów policja ukraińska z Mołodiatycz zabiła 3 Polaków (w tym kobietę) oraz na posterunku w Grabowcu pobiła i żywcem zakopała Polaka ze Skomoroch
• we wsi Skurcze pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 25-letnią Polkę
• w kol. Wsiewołodówka pow. Łuck policjanci ukraińscy zamordowali 5 Polaków z jednej rodziny

3 lutego >

• kol. Janówka pow. Sarny bulbowcy zamordowali 8 Polaków: siekierami zarąbali 7 osób, a 12-letniego Tadeusza Solarczyka z poderżniętym gardłem powiesili na belce
• we wsi Kamienne pow. Sarny bulbowcy zamordowali polską rodzinę nauczyciela: rodziców i 2 kilkuletnich synów

4 lutego > we wsi Długi Kąt pow. Biłgoraj Niemcy z Ukraińcami zamordowali 3 Polaków, w tym 11-letniego chłopca.

5 lutego >

• we wsi Bużak pow. Złoczów Ukraińcy zamordowali Polaka, gajowego
• we wsi Dorotyszcze pow. Kowel Ukraińcy w lesie zamordowali 1 Polaka (kierownika szkoły) oraz 12 Ukraińców.

Nocą z 7 na 8 lutego w majątku Butejki pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali w sadystyczny sposób 6 Polaków: rodziców z zamężną córką w ostatnim miesiącu ciąży i jej 3-letnią córką oraz 23-letniego Polaka z jego 20-letnią narzeczoną. Zarąbali ich siekierami, po związaniu im rąk drutem do tyłu (Siemaszko..., s. 283). Niektórzy historycy przyjmują, że był to pierwszy zaplanowany i przeprowadzony mord na cywilnej ludności przez OUN-UPA.

9 lutego >

• w kol. Osowik pow. Sarny bojówka bulbowska w drodze do Parośli II porwała 1 Polaka, po którym ślad zaginął
• w kol. Parośle I pow. Sarny bojówka UPA wymordowała w lesie 5 Polaków z kol. Wydymyr (w tym 18-letniego chłopca), następnie wjechali 50 saniami do Parośli wchodząc po 4 – 5 do każdego polskiego domu i rozgościli się żądając posiłku. Podczas biesiady wymordowali uprowadzonych z miasteczka Włodzimierzec 6 Kozaków, przyprowadzili do jednego domu kilkanaście młodych dziewcząt i kobiet do tańców, po czym dokonali na nich zbiorowego gwałtu. Około godz. 15 powiązali Polaków w ich domach i przystąpili do zabijania, głównie za pomocą siekier. Zamordowali także Polaków, którzy przyjechali ze wsi sąsiednich w różnych sprawach oraz przejeżdżających przez kolonię. Łącznie wymordowali 172 Polaków oraz 6 Kozaków. Większość historyków ten mord uznaje za pierwszą masową rzeź cywilnej ludności polskiej zaplanowaną i dokonaną przez OUN-UPA;

Nocą z 9 na 10 lutego >

• w kol. Dworzec pow. Kostopol Ukraińcy wymordowali około 20 Polaków, znane jest nazwisko młodej dziewczyny (Ewa Hrehorowicz)
• we wsi Huta Stepańska pow. Kostopol Ukraińcy zastrzelili 4 Polaków

10 lutego >

• w miejscowości Aleksandrówka pow. Biłgoraj Niemcy z policjantami ukraińskimi zamordowali 5 Polaków
• w futorze Toptyn pow. Sarny sotnie bulbowców powracające z rzezi w Parośli zamordowały 15 Polaków, większość rąbiąc siekierami, a 70-letnią kobietę zakłuli zadając 37 pchnięć bagnetem

11 lutego >

• w okolicach wsi Łokacz pow. Horochów Ukraińcy uprowadzili Polaka i Rosjanina (męża Polki) i ślad po nich zaginął
• we wsi Tiutkiewicze pow. Równe Ukraińcy zabili w szpitalu 19-letniego Polaka

12 lutego > we wsi Tłuste Miasto pow. Zaleszczyki Ukraińcy zamordowali Polaka, nauczyciela.

13 lutego > w miasteczku Uściług pow. Włodzimierz Wołyński bojówka ukraińska zamordowała 1 Polaka.

14 lutego >

• we wsi Tyszyca pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: małżeństwo – kowala z żoną
• we wsi Steble pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

15 lutego >

• na łąkach między wsią Werba a wsią Stołbiec pow. Dubno policjanci ukraińscy zamordowali uprowadzonego z domu 23-letniego Polaka, skrępowanego z kamieniem u szyi wrzucili go do dołu po wykopanym torfie, gdzie utonął
• we wsi Steble pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

16 lutego > w kol. Dubiszcze Nowe pow. Łuck chłopi ukraińscy zamordowali 55-letnią Polkę jadącą wozem.

17 lutego > na stacji kolejowej Polska Góra pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

20 lutego > w kol. Milaszów pow. Łuck Ukraińcy zastrzelili 19-letniego Polaka.

22 lutego >

• w miasteczku Dereżne pow. Kostopol Ukraińcy uprowadzili i zamordowali 1 Polaka, geodetę
• w mieście Kostopol policja ukraińska pod dowództwem Niemców aresztowała 50 Polaków, którzy zostali rozstrzelani
• w kol. Szopy pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało kilkunastu Polaków

Od 13 do 23 lutego > we wsi Uchanie pow. Hrubieszów podczas wysiedlania Niemcy z Ukraińcami zamordowali 58 Polaków.

W dniach17-23 lutego 1943 we wsi Poddębcy (pow. Łuck) odbyła się narada aktywu OUN, gdzie postanowiono powołać oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii pod jednym dowództwem. W ramach „akcji scalania” opornych z szeregów bulbowców i melnykowców zlikwidowała banderowska Służba Bezpeky. Do dnia dzisiejszego strona ukraińska nie opublikowała pełnego tekstu uchwały programowej III Konferencji OUN. Jednakże wypadki, które po niej nastąpiły, jednoznacznie wskazują, że przyjęto tam dyrektywę nakazującą dokonanie czystki etnicznej na terenie całego Wołynia, a następnie na tych obszarach, które OUN uznał za „ukraińskie”, zapewne co najmniej „po San”. Dotknąć miała ona bez wyjątku wszystkich Polaków „od niemowlęcia po starca”. Tam też podjęto decyzję o tajności tej dyrektywy i zadbano o to, aby nie „funkcjonowała na papierze”, a jedynie w ustnie przekazywanych rozkazach. Na tej konferencji przyjęto też rozkaz skierowany do policji ukraińskiej nakazujący odejście ze służby niemieckiej do lasu. Wykonał go w marcu tego roku Mykoła Łebed’ „Maksym Ruban”. Oddziałami leśnymi dowodził Roman Dmytro Klaczkiwśkyj, „Kłym Sawur”, „Ochrym”, „Omelian”, który do końca października był oficjalnym dowódcą UPA-Północ /komandyr UPA-Piwnicz/.

23 lutego >

• w miejscowości Aleksandrów pow. Biłgoraj Niemcy z policjantami ukraińskimi zastrzelili 1 Polaka, a jego żonę z córkę zabrali do obozu w Zamościu, gdzie zginęły
• w kol. Berezówka pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zginęła nie ustalona liczba Polaków (kolonia polska – około 50 Polaków?)
• we wsi Koziarnik Chatyński pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej spłonęło wraz z ich domami 6 chorych Polaków
• we wsi Myszakówka pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zginęło około 15 Polaków
• w futorze Pomiary pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zginęła nie ustalona liczba Polaków

25 lutego rząd RP w Londynie ogłosił deklarację nawiązującą do artykułu Aleksandra Korniejczuka (drugiego męża Wandy Wasilewskiej), który w „Radianskiej Ukrainie” oraz w „Prawdzie” przypomniał tradycję antypolskiej walki narodu ukraińskiego oraz zarzucił rządowi RP aspiracje imperialistyczne podboju Ukrainy po Dniepr. Rząd RP w deklaracji jako niepoważne określił wzmianki o granicy na Dnieprze. Deklaracja stwierdzała też, że Polska nie wyrzeknie się granicy sprzed 1939 roku.

26 lutego ambasador Romer w czasie rozmowy ze Stalinem usłyszał, że rząd sowiecki nie wyrzeknie się „Zachodniej Ukrainy” i „Zachodniej Białorusi”.

26 lutego >

• w miasteczku Boremel pow. Dubno policjanci ukraińscy zastrzelili 20-letniego Polaka
• w miasteczku Józefów pow. Biłgoraj policjanci ukraińscy zabrali z domu Polaka i ślad po nim zaginął.

27 lutego >

• we wsi Hulcza pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali Polaka, młynarza
• we Lwowie Ukraińcy uprowadzili Polaka, ucznia gimnazjum, który zaginął bez wieści
• we wsi Rydoml pow. Krzemieniec policjanci ukraińscy rozebrali do naga, przywiązali do sań za ręce drutem kolczastym, za wsią pobili, zarąbali siekierami i wrzucili do wody 3 Polaków: zarządcę dóbr z synem oraz buchaltera majątku

28 lutego >

• w miasteczku Boremel pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 3 Polaków
• we wsi Hubków pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 7 Polaków; 4-osobową rodzinę oraz 3-obowową nauczycieli, przy czym najpierw nauczyciela pocięli nożami na kawałki, potem jego żonę, a na końcu córkę i zwłoki wrzucili do rzeki Słucz
• we Lwowie policjanci ukraińscy zamordowali Polaka, ucznia gimnazjum
• we wsi Ulaniki II pow. Łuck Ukraińcy zastrzelili 1 Polaka, gajowego

W styczniu lub lutym >

• w futorze Bołdyń pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali rodzinę polską w młynie wodnym
• w gajówce „Kozie Rogi” we wsi Nosowica Nowa pow. Dubno Ukraińcy zamordowali i spalili 3 Polaków: 10-letniego chłopca oraz matkę z 3-letnią córką

W II połowie lutego > w majątku Netreba pow. Sarny dwaj sąsiedzi Ukraińcy zakończywszy grę w karty z Polakiem, właścicielem majątku, oświadczyli, że przyszły takie czasy, że będą musieli go zamordować, po czym go zamordowali oraz jego żonę i 15-letniego syna (rodzina Czeszejko-Suchackich).

W lutym >

• we wsi Antonowice pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali Polaka, nauczyciela
• w kol. Adamówka pow. Łuck upowcy zastrzelili 30-letnią Polkę
• 12 km od kol. Balarka pow. Łuck upowcy wymordowali 3 zamożne rodziny polskie
• we wsi Białokrynica pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 23-letnią Polkę (Anna Monastyrska)
• w futorze Biały Brzeg pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 1 Polak
• we wsi Borowe pow. Sarny bulbowcy po rzezi w Parośli podpalili w nocy dom z polską rodziną, nie wiadomo czy ktoś uratował się
• w kol. Cezaryn pow. Łuck upowcy zamordowali w szkole 20-letniego Polaka, nauczyciela
• we wsi Chołoniewicze pow. Łuck Ukraińcy zarąbali siekierami 5-osobową rodzinę polską, w tym 3 dzieci
• w miasteczku Derażne pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 4-osobową rodzinę naczelnika poczty: rodziców i dzieci lat 8 i 10
• we wsi Długie Pole pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 6 Polaków i 1 Rosjankę
• we wsi Janczyn pow. przemyślany Ukraińcy zamordowali 5 Polaków, w tym dzieci lat 3, 8 i 16
• w miejscowości Janowa Dolina pow. Kostopol banderowcy podczas napadu zastrzelili przed urzędem pocztowym Polaka Winnickiego (Bolesław Gaweł: Lata włóczęgi, Olsztyn 1977, s. 149)
• we wsi Karpiłówka pow. Sarny bulbowcy zamordowali polską rodzinę nauczycieli
• w osadzie Klesów pow. Sarny Ukraińcy uprowadzili z domu 53-letniego Polaka, po którym ślad zaginął
• w miejscowości Komarno pow. Rudka upowcy zamordowali Polaka, pracownika leśnego
• we wsi Kopcze Czeskie pow. Łuck upowcy zamordowali 4-osobową rodzinę polsko-czeską nauczycieli: Czecha, kierownika szkoły, uwiązali powrozem za szyję i wlekli za wozem, na którym wieźli jego żonę nauczycielkę, Polkę, i ich 2 dzieci na miejsce kaźni (Siemaszkowie, s. 590)
• we Lwowie policjanci ukraińscy zabili kilku młodych Polaków
• w kol. Krzeszów pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali polską rodzinę
• w kol. Marianówka pow. Kostopol w obronie zginęło 3 Polaków, w tym ojciec z synem
• w kol. Myczków pow. Równe upowcy zamordowali 30-letniego Polaka
• we wsi Pardysówka pow. Biłgoraj Niemcy z Ukraińcami zamordowali 5 Polaków, w tym 3 kobiety lat; 20, 37 i 57
• we wsi Sestratyn pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w miasteczku Sokal (dzielnica Zabuże) banderowcy uprowadzili Polaka, który zaginął bez wieści
• w kol. Spalony Młynek pow. Kostopol podczas pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zginęła nie ustalona liczba Polaków
• w majątku Szpikołosy pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 12 Polaków, w tym nauczyciela z żoną
• w miasteczku Szumsk pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, oficera WP
• w miasteczku Tuczyn pow. Równe policjanci ukraińscy pobili 18-letniego Polaka za znalezioną przy nim paczkę drożdży, po czym zabrali go do więzienia w Równem, gdzie został zamordowany
• na terenie gminy Uhorsk pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali Polaka, byłego sekretarza gminy
• we wsi Zabara pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 2 Polaków

Marzec 1943

1 marca 1943 roku agencja TASS opublikowała oficjalne oświadczenie rządu sowieckiego w odpowiedzi na deklarację rządu RP z 25 lutego. Zarzucono rządowi polskiemu, że prowadzi politykę imperialną na wschodzie, pisano o „historycznych prawach narodu ukraińskiego i białoruskiego do zjednoczenia w swoich granicach narodowych”, wspomniano lorda Curzona itp.

1 marca >

• w futorze Biełasze pow. Sarny UPA zamordowała 15 Polaków
• we wsi Okońsk pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę
• we wsi Torskie pow. Zaleszczyki policjant ukraiński zastrzelił Polaka, do wojny studenta UJ

2 marca > w kol. Parośla II pow. Sarny w nocy bulbowcy porwali 2 Polaków i zamordowali, w tym młodego chłopca

2 marca Niemcy z udziałem policji ukraińskiej wysiedlili 2 ostatnie polskie wsie z powiatów: Biłgoraj i Hrubieszów, w ramach planu „Ukraineaktion” realizowanego od 15 stycznia 1943 roku. Łącznie wysiedlono 117 polskich wsi, zasiedlając je Ukraińcami.

3 marca >

• we wsi Biełaszów pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali Polaka, młynarza
• w kol. Borszczówka pow. Równe w czasie pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zamordowanych zostało ponad 160 Polaków
• w kol. Dąbrówka pow. Kostopol Ukraińcy zmordowali 9-osobową polską rodzinę
• w kol. Grabina pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Lidawka pow. Równe w czasie pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zamordowanych zostało 104 Polaków
• we wsi Medyn pow. Zbaraż Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, w tym kobietę
• w miejscowości Tarnogród pow. Biłgoraj Ukraińcy zamordowali 4 Polaków sposród miejscowej inteligencji.

4 marca > we wsi Sahryń pow. Hrubieszów miejscowi Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, mieszkańca Hrubieszowa.

5 marca 1943 roku rząd RP odrzucił tezy sowieckie nazywając je „absurdalnymi insynuacjami o polskich planach zaborczych na wschodzie” i przypomniał, że granice sprzed września u uznane zostały przez ZSRR w Rydze, w polsko-sowieckim pakcie pokojowym. Prośbę rządu RP o interwencję w sprawie granic odrzucił i Churchill i Roosevelt .

5 marca >

• w kol. Antonówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 17 Polaków: matkę z 2 córkami lat 13 i 23, matkę z 2-miesięcznym synkiem, 16-letnią dziewczynę, ojca z 2 synami oraz 2 rodziny 4-osobowe
• we wsi Buszcza pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 48-letniego Polaka
• we wsi Muchawka pow. Czortków Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

6 marca >

• we wsi Łopuszna Wielka pow. Przeworsk policja ukraińska z gestapowcami zamordowała 19 Polaków
• we wsi Monasterz pow. Przeworsk policja ukraińska z gestapowcami zamordowała 4 Polaków
• we wsi Pantałowice pow. Przeworsk policja ukraińska z gestapowcami w trzech egzekucjach (1X.1942, 6.X.1942, 8.III.1943) zamordowała 39 Polaków i 4 Żydów
• we wsi Rączyna pow. Przeworsk policja ukraińska z gestapowcami zamordowała 19 Polaków
• we Włodzimierzu Wołyńskim Ukraińcy zamordowali 51-letniego Polaka

7 marca >

• w miejscowości Kaszyce pow. Jarosław policjanci ukraińscy oraz okoliczni chłopi ukraińscy dokonali rzezi 119 Polaków, w większości kobiet i dzieci
• w Łucku po denuncjacji ukraińskiego adwokata Czerewki Niemcy rozstrzelali 3 Polaków: ojca z 2 synami
• we wsi Rozbórz pow. Przeworsk policjanci ukraińscy z gestapowcami zamordowali 6 Polaków
• w kol. Taraż pow. Łuck upowcy porwali z pastwiska kilkoro polskich dzieci pasących krowy i pomordowali w lesie

8 marca >

• we wsi Czelatyce pow. Jarosław banderowcy po mordzie w Rokietnicy razem z policjantami ukraińskimi zamordowali 15 Polaków
• we wsi Rokietnica pow. Jarosław banderowcy razem z policjantami ukraińskimi zamordowali 45 Polaków
• we wsi Zwięszyca pow. Rzeszów esesmani ukraińscy razem z esesmanami niemieckimi zastrzelili 19 Polaków

9 marca >

• w miasteczku Bereźce pow. Krzemieniec Ukraińcy spalili 2 Polki
• we wsi Nagórzany pow. Czortków banderowcy zamordowali 2 Polaków, w tym 18-letniego banderowiec zamknął w cysternie po benzynie, gdzie udusił się
• we wsi Ropienka pow. Lesko UPA zamordowała 1 Polaka i 1 Ukraińca
• w miejscowości Tuligłowy pow. Jarosław Ukrainiec, syn popa Jarki z Boratyna, służący potem w SS „Galizien” , w kancelarii parafialnej zastrzelił proboszcza parafii ks. Władysława Selwę

Nocą z 9 na 10 marca > we wsi Szerokie Pole (Pochersdorf) pow. Dolina upowcy wymordowali ponad 70 Polaków i spalili wieś.

10 marca >

• w miasteczku Ludwipol pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 24-letniego Polaka
• w miejscowości Wola Wielka pow. Lesko UPA zamordowała 63-letnią Polkę

11 marca >

• w kol. Marcelówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilkunastu Polaków
• we wsi Niemowicze pow. Sarny upowcy zamordowali małżeństwo polskie

12 marca > we wsi Białka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 18 Polaków, w tym 9-osobową rodzinę nauczyciela.

13 marca >

• w futorze Bołdyń pow. Kostopol Ukraińcy wdarli się do domu i zastrzelili 4-osobową rodzinę polską; ojca i 3 dzieci, lat: 8, 11 i 16
• we wsi Skomorów policja ukraińska zabiła 13 Polaków

14 marca > we wsi Przewrotne pow. Rzeszów policja ukraińska z udziałem żandarmów niemieckich wymordowała 33 Polaków.

15 marca >

• w kol. Borówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 polskie rodziny liczące 11 osób
• we wsi Czudwy pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków, w tym małemu dziecku rozbili głowę uderzając o ścianę
• w kol. Dąbrówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• w miasteczku Hrubieszów policjanci i esesmani ukraińscy rozstrzelali 22 Polaków
• w kol. Jachimówka pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 2 Polaków; kowala oraz nauczyciela, którego uprowadzili, powyłamywali mu kończyny i pogrzebali w kupie gnoju
• we wsi Kamionka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 13 Polaków, w tym spalili rodzinę nauczycieli z 1-roczną córką
• w kol. Koszyszcze pow. Łuck policja ukraińska pod dowództwem Niemców spacyfikowała kolonię mordując 145 Polaków, 19 Ukraińców (komunistów), 9 sowieckich jeńców i 7 Żydów
• we wsi Mokwin pow. Kostopol upowcy wymordowali 6-osobową polską rodzinę, właścicieli wiatraka
• w Przemyślu na przedmieściu Ukraińcy zamordowali 3 Polaków
• w mieście Równe Ukraińcy zabili 9-letniego chłopca (Tadeusz Ławniczek)
• we wsi Sadki Małe pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Zarzeczka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: małżeństwo i 4-osobową rodzinę z dziećmi lat 2 i 6

Nocą z 15 na 16 marca > w kol. > Dunaj pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

16 marca >

• we wsi Chorłupy pow. Łuck policjanci ukraińscy odchodząc do lasu do UPA zamordowali przez poderżnięcie gardła 35-letnią Polkę
• w kol. Chrobrowicze pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 90-letniego ojca i jego 30-letniego syna (o nazwisku Dyk)
• we wsi Roznoszyńce pow. Zbaraż Ukraińcy zamordowali 17-letniego Polaka
• we wsi Rudniki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: leśniczego z 19-letnią córką oraz pracownicę nadleśnictwa

17 marca >

• w kol. Hipolitówka pow. Kostopol Ukraińcy zarąbali siekierami Polkę i podpalili jej gospodarstwo
• we wsi Kułaczkowce pow. Kołomyja upowcy zamordowali poprzez uduszenie 29-letniego Polaka, plut. Jana Nowickiego
• w kol. Michałówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: matkę i jej 4 dzieci
• we wsi Ropienka pow. Lesko Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

18 marca >

• w kol. Berezyna k. Druchowej pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 7-osobową polską rodzinę
• we wsi Biczal pow. Kostopol Ukraińcy zarąbali siekierami 18 Polaków, całe rodziny
• we wsi Boguszówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Borówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 29 Polaków
• we wsi Brzuchowicze pow. Kowel policjanci ukraińscy zamordowali polską rodzinę, kierownika szkoły
• w kol. Byteń pow. Kowel w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało co najmniej 20 Polaków
• w kol. Chobut pow. Kowel w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało co najmniej 8 Polaków
• we wsi Chodaki pow. Krzemieniec upowcy (zbiegli ze służby niemieckiej policjanci ukraińscy) zastrzelili 3 Polaków
• we wsi Dederkały Wielkie pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali co najmniej 8 Polaków: 4-osobową rodzinę na chutorze oraz dwóch agronomów, urzędnika gminy i właściciela sklepu, którym połamano ręce, torturowano i zastrzelono
• w kol. Dembówka pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, braci
• we wsi Duży Porsk pow. Kowel w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało kilka polskich rodzin, imiennie znane jest 11 ofiar
• w kol. Głęboczek pow. .Kostopol Ukraińcy zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków, prawdopodobnie kilka rodzin
• w majątkach Gończy Bród po. Kowel policjanci ukraińscy zamordowali 14 Polaków i 1 Rosjanina, w tym 2 rodziny właścicieli
• w kol. Józefin pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin
• we wsi Jungówka pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, nauczyciela
• w kol. Kalinownik pow. Kowel policjanci ukraińscy zamordowali prawdopodobnie kilka polskich rodzin
• w kol. Nowa Dąbrowa pow. Kowel policjanci ukraińscy zamordowali co najmniej 11 Polaków, w tym nauczycielkę i 2 rodziny
• w miasteczku Mielnica pow. Kowel podczas pacyfikacji policja ukraińska pod pretekstem likwidowania komunistów zamordowała 17 Polaków z miejscowej inteligencji, nauczycieli, lekarzy oraz proboszcza ks. Wacława Majewskiego (!)
• we wsi Różaniec pow. Biłgoraj Niemcy z esesmanami ukraińskimi zamordowali 69 Polaków, wywieźli do obozów około 1 tysiąca Polaków i spalili 180 gospodarstw
• w leśniczówce Spasów pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, gajowego
• we wsi Turkowice pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 1 Polaka, nauczyciela
• w kol. Wielick pow. Kowel w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zamordowanych zostało 11 polskich rodzin
• we wsi Wronowice (Zamojszczyzna) policja ukraińska zabiła oficera z miejscowej placówki AK

Nocą z 18 na 19 marca > w majątku Zabłośce pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy zbiegli ze służby niemieckiej zamordowali 2 Polaków: zarządcę majątku i organistę; związali ich drutem kolczastym, wykłuli oczy, zdarli paznokcie, obcięli członki i zadźgali nożami (W. i E. Siemaszko..., s. 838).

18 lub 19 marca > w kol. Makowiszcze pow. Kowel policjanci ukraińscy zamordowali 2 Polaków: 68-letnią matkę i jej 25-letniego syna.

19 marca >

• w kol. Chmielówka pow. Łuck chłopi ukraińscy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Romejki pow. Sarny Ukraińcy ujęli 45-letniego Antoniego Zielińskiego z kol. Perespa, wycięli mu język, wyłupali oczy, wyłamali ręce i nogi i obwiązawszy głowę płaszczem rozpalili na brzuchu ognisko, ze spalonego ciała pozostała tylko głowa i nogi (W. i E. Siemaszko..., s. 745)
• we wsi Sytnica pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 młodych Polaków; 18-letniego Wincentego Halkiewicza związali drutem kolczastym i wlekli za furmanką aż do uśmiercenia (W. i E. Siemaszko..., s. 577)
• we wsi Zabara pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Żdżary Duże pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy zbiegli ze służby niemieckiej zastrzelili na oczach żony i dzieci Polaka, nauczyciela Kazimierza Mederskiego

Nocą z 19 na 20 marca > w majątku Tetylkowce pow. Krzemieniec Ukraińcy zastrzelili 5 Polaków; 4 osoby z rodziny administratora majątku oraz kowala.

20 marca >

• we wsi Antonowce pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 8 Polaków, w tym 3 nauczycieli i ich 3 dzieci
• w miasteczku Derażne pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin, około 45 Polaków, w tym 13-osobową rodzinę Wołoszynów (rodziców i ich 11 dzieci)
• we wsi Hańkowce pow. Śniatyn banderowcy zamordowali 5 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę
• we wsi Lachów pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy odchodząc do lasu do UPA zamordowali 5 Polaków
• we wsi Modryń pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 5 Polaków
• w futorze Rudnia Antonowiecka pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 30-letnią Polkę
• we wsi Uhorsk pow. Krzemieniec Ukraińcy w lesie rozebrali do naga i odrąbali głowę Polakowi, który przed wojną był powiatowym instruktorem rolnym, życzliwym dla Ukraińców

Nocą z 20 na 21 marca > w miasteczku Szumsk pow. Krzemieniec upowcy oraz zbiegli ze służby niemieckiej policjanci ukraińscy wywlekli z domu i zamordowali co najmniej 3 Polaków, 2 Ukraińców i 1 Czecha; Polak Jan Unold miał wypalone oczy i krzyż na piersiach oraz zmasakrowaną siekierą twarz.

21 marca >

• w miasteczku Horyńgród pow. Równe Ukraińcy zamordowali 25-letnią Polkę i jej synka
• w osadzie Konstantynów pow. Równe upowcy wymordowali, stosując wymyślne tortury, dwie polskie rodziny
• w kol. Rudnia pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 16-letniego chłopca,

natomiast drugiego związali drutem kolczastym i powiesili na drzewie (W. i E. Siemaszko..., s. 576)

22 marca >

• w majątku Cecyniówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali zarządcę majątku oraz jego rodzinę
• we wsi Młynowce pow. Krzemieniec Ukraińcy podpalili szkołę, w której spłonęło

żywcem 3 Polaków (nauczyciel i 2 Polki) oraz załoga niemiecka

• we wsi Radochoszcze pow. Zamość esesmani niemieccy i ukraińscy zamordowali 18

Polaków i spalili 22 gospodarstwa

23 marca >

• we wsi Dziatkiewicze pow. Równe Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Łotów pow. Hrubieszów miejscowi Ukraińcy zamordowali 5 Polaków, w tym małżeństwo oraz ojca z synem
• we wsi Turczyn pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 28-letniego Polaka

24 marca >

• we wsi Buszcza pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 32-letniego Polaka
• w miasteczku Czartorysk pow. Łuck po wezwaniu do mordowania Polaków przez duchownych prawosławnych Ukraińcy wymordowali 17 Polaków, w tym całe rodziny
• we wsi Kryczylsk pow. Kostopol upowcy w lesie wymordowali 40 osób, w tym około 30 Kozaków
• we Włodzimierzu Wołyńskim Ukraińcy zamordowali 1 Polkę

25 marca >

• w kol. Czetyń pow. Łuck Ukraińcy zamordowali kilku Polaków, znane są imiennie 2 ofiary
• w kol. Debrzyca pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin
• w kol. Dolina Dąbrowa pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną licznę Polaków, zapewne kilka rodzin
• w kol. Hipolitówka pow. Kostopol UPA w 2 napadach zamordowała 21 Polaków, w tym matkę z dziećmi lat: 2, 4, 6, 8 i 10
• w kol. Jaminiec pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin, imiennie znanych jest 11 ofiar
• we wsi Japołoć pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: kobietę i 4-osobową rodzinę z dziećmi lat 8 i 13
• w kol. Klin Stawiecki pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin
• w kol. Marianówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin
• w kol. Michałówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: nauczycielkę z córką lat 16 i synem lat 19 (jej męża wcześniej rozstrzelali Niemcy), ojca nauczycielki oraz ukrywające się u niej dzieci osadnika: chłopca lat 12 i dziewczynkę lat 15
• w kol. Perełysianka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali około 100 Polaków, imiennie znane są 34 ofiary
• w osadzie Piłsudczyzna pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Polanówka pow. Kostopol UPA wymordowała około 50 Polaków
• w kol. Radomianka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 polskie rodziny
• w kol. Smolijów pow. Kostopol podczas napadu UPA spalone zostały polskie zagrody i zamordowana nie ustalona ilość Polaków
• w kol. Tomaszów pow. Kostopol podczas napadu UPA zamordowała ponad 20 Polaków oraz 4-osobową rodzinę polsko-ukraińską
• w kol. Wereczówka pow. Kostopol podczas napadu UPA zamordowała nie ustaloną ilość mieszkańców tej polskiej kolonii

25 lub 26 marca > w kol. Aleksandrówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 8 Polaków.

26 marca (święto Zwiastowania NMP) >

• w miasteczku Berezne pow. Kostopol od ran poniesionych od Ukraińców zmarło 3 Polaków przywiezionych z okolicznych wsi, w tym mały chłopiec i 21-letnia dziewczyna
• w kol. Lipniki pow. Kostopol upowcy oraz okoliczni chłopi ukraińscy podczas nocnego napadu dokonali rzezi polskiej ludności cywilnej, stosując tortury i gwałty wymordowali 179 Polaków, 4 Żydów i 1 Rosjankę; wiele rodzin spłonęło w domach, ofiar mogło być około 250
• między stacją kolejową Mokwin a majątkiem Żurne pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 9 Polaków

26 lub 27 marca > w kol. Siniakówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znana liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin

27 marca >

• w kol. Kadobyszcze pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 18 Polaków, w tym siekierami zarąbali 8-osobową rodzinę Gliwińskich (rodziców i ich 6 dzieci)
• w majątku Siedmiarki pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy uprowadzili 37-letniego Polaka i ślad po nim zaginął

28 marca >

• w kol. Annowal pow. Kostopol UPA wymordowała wszystkich mieszkańców tej polskiej kolonii - około 30 Polaków - oraz zniszczyli kościół
• w mieście Berezne pow. Kostopol zmarł 3-letni polski chłopiec ranny w napadzie na wieś Lipniki
• we wsi Chołoniewicze pow. Łuck upowcy zamordowali 3 Polaków oraz uprowadzili i zamordowali lekarza i nauczyciela, którego kryjówkę wydała jego żona, Ukraińka
• w kol. Dębowy Ostrów pow. Łuck podczas napadu UPA spaliła polską kolonię i zamordowała nie ustaloną ilość Polaków
• we wsi Gorliczyna pow. Przeworsk Ukrainiec z Bahnschutz-u zamordował 1 Polaka
• w kol. Nowiny pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy zbiegli ze służby niemieckiej zastrzelili 3 Polaków: ojca i jego 2 synów
• we wsi Nowomalin pow. Zdolbunów upowcy wymordowali kilka polskich rodzin, imiennie znana jest zamordowana 30-letnia Polka
• we wsi Piwcze pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 39-letniego Polaka
• w kol. Pólko pow. Równe Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: ojca z córkami lat 5, 15 i 17 oraz syna lat 13
• w kol. Rzeczeczyna pow. Równe upowcy zamordowali 5 Polek, w tym lat 11 i 17
• w futorze Zalesie pow. Łuck upowcy spalili polskie zagrody i zamordowali nie znaną ilość Polaków
• w kol. Zaugolce pow. Łuck upowcy spalili polską kolonię, ilość ofiar nie jest znana
• w kol. Zaułek pow. Łuck upowcy spalili polską kolonię, ilość ofiar nie jest znana

Nocą z 28 na 29 marca > w kol. Halinówka pow. Łuck około północy nastąpił atak bojówki UPA „Stacha” /?/ ze wsi Zofiówka, w czasie którego zamordowała ona 40 Polaków (15 mężczyzn, 10 kobiet, 15 dzieci i młodzieży).

29 marca >

• w futorze Józefówka pow. Zdołbunów upowcy zamordowali 2 Polaków, ojca z synem
• we wsi Pardysówka pow. Biłgoraj Niemcy z esesmanami ukraińskimi zamordowali 33 Polaków, zrabowali mienie ofiar i wieś spalili; ranną Polkę wrzucili żywcem do płonącego domu (S. Jastrzębski, s. 62)
• w kol. Pendyki pow. Kostopol UPA oraz okoliczni chłopi ukraińscy wymordowali około 150 Polaków, głównie kobiety, dzieci i osoby starsze; przy użyciu siekier, bagnetów, paleni żywcem; gospodarstwa ich Ukraińcy obrabowali i spalili
• kol. Pieńki Pendyckie pow. Kostopol UPA oraz okoliczni chłopi ukraińscy wymordowali co najmniej 33 Polaków
• we Włodzimierzu Wołyńskim Ukraińcy zamordowali 13-letnią Teklę Wiadro

30 marca >

• w gajówce Brzezina pow. Łuck upowcy zamordowali 4 polskie rodziny torturując je przez kilka godzin, masakrując i rozczłonkowując ciała (11 Polaków) oraz 5-osobową rodzinę polsko-ukraińską

31 marca >

• we wsi Chorłupy pow. Łuck Ukraińcy zabili 18-letniego Michała Sobieskiego
• w kol. Gruszwica pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 6 Polaków, w tym 2 kobiety oraz 12-letnią dziewczynkę; ofiary miały na szyjach sznury z kołkami do skręcania w celu uduszenia (W. i E. Siemaszko..., s. 569)
• w mieście Równe zmarła 55-letnia Polka od ran zadanych przez Ukraińców
• we wsi Wywłoczka pow. Zamość żandarmi niemieccy i policjanci ukraińscy rozstrzelali 6 Polaków, w tym matkę z córką.

Przy końcu marca >

• w majątku Chołopecze pow. Horochów Ukraińcy zamordowali gajowego z rodziną
• we wsi Korczyn pow. Kostopol upowcy wymordowali kilka rodzin polskich

W II połowie marca > w miasteczku Berezne pow. Kostopol Ukraińcy powiesili młodego Polaka.

W marcu >

• w kol. Albin pow. Sarny upowcy zamordowali 3 Polaków
• w kol. Aleksandrówka pow. Łuck (gm. Kiwerce) upowcy zamordowali 5 Polaków
• w kol. Anatolia pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 68-letnią Polkę oraz 4-osobową rodzinę ukraińską, u której przebywała
• w kol. Berestowiec Stary pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali co najmniej 20 Polaków
• we wsi koło Białokrynicy pow. Krzemieniec upowcy napadli na polskie domy mordując całe rodziny, uratowali się tylko 2 chłopcy lat 18 - 20
• we wsi Bołożówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• między kol. Borówka a osadą Orżew pow. Kosopol Ukraińcy zamordowali 7 Polaków jadących na 3 furmankach
• w osadzie Bortnica pow. Dubno Ukraińcy w mleczarni spalili 4 – 6 Polaków
• w kol. Brzezina pow. Sarny upowcy zamordowali 1 Polaka
• w futorze Budki pow. Krzemieniec upowcy w lesie zamordowali 1 Polaka
• między wsią Cepcewicze a kol. Netreba pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 2 Polaków i ciała ich wrzucili na cmentarzysko padłych zwierząt
• w leśniczówce Chiczawka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali Polaka, leśniczego
• w osadzie Chrobrów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Cucyłów pow. Nadwórna banderowcy uprowadzili do lasu i zamordowali 11 Polaków, w tym: matkę z dziećmi lat 4 i 6, matkę z 3-letnią córką, Polkę – żonę Ukraińca (2 mężczyzn, 6 kobiet i 3 dzieci)
• w futorze Czarna Łoza pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: dwa małżeństwa z dziećmi
• w kol. Czerepasznik pow. Równe Ukraińcy zamordowali 3 polskich chłopców: bracia Aleksander i Stanisław Witkiewiczowie lat 15 i 13 oraz Walenty Dudek lat 14
• we wsi Czudla pow. Sarny miejscowi bulbowcy zamordowali 2 polskie rodziny
• w miasteczku Deraźne pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 1 Polaka oraz w okolicy miasteczka wymordowali rodziny gajowych i leśniczych
• w miejscowości Dąbrowica pow. Sarny Ukraińcy zamordowali Polaka i jego żonę, z pochodzenia Białorusinkę (z d. Sapiehównę)
• w futorze Dębina k. wsi Wesołówka pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Eliaszówka pow. Zdołbunów Ukraińcy z sąsiednich wiosek zamordowali 2 Polaków: nauczycielkę lat ok. 30 oraz mężczyznę, którego torturowali przez kilka godzin na oczach żony i dzieci
• w kol. Grabina pow. Włodzimierz Wołyński upowcy uprowadzili 3 Polaków (w tym ojca z synem) i ślad po nich zaginął
• w kol. Helenówka Gnojeńska pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zaprosili kilku młodych Polaków na naradę do Swojczowa w celu utworzenia wspólnej partyzantki do walki z Niemcami i ślad po nich zaginął
• we wsi Horodnica Mała pow. Dubno Ukraińcy zamordowali i wrzucili do studni hallerczyka Henryka Habersacka, lat 65, który ukrywał się od czasu deportacji 10 lutego 1940 roku
• w kol. Ilniki pow. Kostopol Ukraińcy dokonali rzezi około 200 Polaków, nie uratowała się ani jedna osoba
• w kol. Janiki pow. Łuck bliscy sąsiedzi Ukraińcy, w tym sympatia 17-letniej polskiej dziewczyny zamordowali ją razem z matką i 10-letnią siostrą
• w kol. Janówka pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 5 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę
• w kol. Janówka pow. Sarny policjanci ukraińscy porzucają służbę u Niemców zastrzelili dwóch 20-letnich Polaków
• we wsi Jarczów pow. Tomaszów Lubelski upowcy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Jelno pow. Sarny upowcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Kłopoczyn pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy uprowadzili Polkę i ślad po niej zaginął
• w majątku Kołki pow. Łuck zbiegli ze służby niemieckiej policjanci ukraińscy zamordowali 3 Polaków i kilku Sowietów – robotników, natomiast 2 Ukraińców zabiło swoje żony – Polki, w tym Saczko-Saczkowski powiesił na drzewie
• w kol. Konstantynówka pow. Dubno policjanci ukraińscy wezwali na posterunek 12 Polaków, z których 11 zamordowali, w tym 2 matki z dziećmi: 1-rocznym i niemowlęciem
• w mieście Kowel policjanci ukraińscy zamordowali 4-osobową polską rodzinę Kociubowskich za przechowywanie 3 Żydów
• we wsi Koziernik Chotyński pow. Kostopol w czasie drugiej pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej spalono żywcem w domach kilku chorych Polaków
• we wsi Krzyweńkie pow. Kopyczyńce policja ukraińska zamordowała 4 Polaków: matkę z 8-letnim synem i małżeństwo
• w kol. Ledóchówka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali Polaka. Gajowego
• we wsi Litwisk pow. Sarny upowcy zabili 5 Polaków: kobietę i 4-osobową rodzinę
• w kol. Ludwiszyn pow. Łuck w lesie znaleziono zwłoki 17 Polaków (kobiet i mężczyzn) pomordowanych przez UPA
• we wsi Małe Siedliszcze pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Marianówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 14-letnią dziewczynkę i 15-letniego chłopca
• we wsi Moczuliszcze pow. Sarny bojówka ukraińska zamordowała 4-osobową polską rodzinę
• we wsi Moczułki pow. Kowel upowcy wymordowali wszystkie mieszkające tu 4 polskie rodziny
• w kol. Mokre pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Niemowicze pow. Sarny Ukraińcy zamordowali młodą Polkę z małym dzieckiem: matka miała obcięte piersi a dziecko odrąbaną nóżkę, którą na ścianie napisali krwią: Śmiert’ lachom (W. i E. Siemaszko..., s. 789)
• w futorach wokół wsi Niemowicze pow. Sarny upowcy zamordowali 117 Polaków
• we wsi Nowy Folwark pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę
• we wsi Ochotniki pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali Polaka, leśniczego
• w futorze Olszyszcze pow. Łuck upowcy spalili 3 polskie gospodarstwa, ilość ofiar nie jest znana
• w okolicach miasteczka Ołyka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w leśniczówce Orżew pow. Łuck w nocy upowcy wymordowali kilkuosobową rodzinę polską
• w kol. Oseredek Nowy pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy uprowadzili do lasu i zamordowali 32-letniego Polaka
• we wsi Pawłokoma pow. Brzozów policja ukraińska złożyła donos na 4 mieszkańców wsi, że posiadają broń, co spowodowało ich aresztowanie przez gestapo i śmierć w obozie w Oświęcimiu – było to 3 Polaków i 1 Ukrainka sprzyjająca Polakom
• w kol. Peresieka Jeziorańska pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• w futorze Poczajów pow. Dubno Ukraińcy pokłuli bagnetami i zastrzelili 3-osobową polską rodzinę: rodziców z córką
• w futorze Podkruh pow. Sarny upowcy porwali polskiego chłopca Józefa Stencla, przywiązali go za nogi do konia, wlekli przez jakiś czas i powiesili na drzewie (Siemaszkowie..., s. 779)
• w kol. Podwysokie pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 3 Polaków
• w miasteczku Poryck pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy zbiegli ze służby niemieckiej uprowadzili do lasu i tam zastrzelili 7 Polaków, w tym kobietę
• we wsi Poryck Stary pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy zastrzelili przechodzącego przez wieś Polaka i zakopali w rowie przy drodze
• we wsi Potok Złoty pow. Buczacz banderowcy zamordowali 24 Polaków ( w tym siekierami zarąbali kierownika szkoły z żoną, nauczyciela z żoną oraz właściciela młyna) i 1 Ukraińca
• we wsi Potutorów pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin
• w kol. Poznanka pow. Łuck upowcy zamordowali ks. Piotra Walczaka (pobili go i wrzucili żywcem do studni0 oraz jego ciotkę i gosposię z dzieckiem
• w kol. Rokinie Nowe pow. Łuck upowcy zamordowali małżeństwo: Ukraińca i Polkę
• we wsi Rudnia pow. Kostopol miejscowi Ukraińcy zamordowali 3 Polaków, w tym kobietę; odarli z odzieży, związali drutem kolczastym, zakłuli bagnetami i ciała wepchnęli do przerębli na rzece Mielnica
• we wsi Sadki pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali uprowadzając pojedynczo do lasu kilkunastu Polaków
• w miejscowości Sądowa Wisznia pow. Mościska policjanci ukraińscy aresztowali Polaka, który potem został zamordowany
• we wsi Siwki pow. Kostopol w czasie pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej żywcem spalono w domach kilku lub kilkunastu Polaków chorych na tyfus
• we wsi Skoromochy Duże pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy zamordowali 13 Polaków
• w kol. Smyga pow. Dubno Ukraińcy zamordowali Polaka, aptekarza
• w miasteczku Stepań pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• w kol. Sunia pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 92-letniego Polaka
• we wsi Suraż pow. Krzemiec Ukraińcy zamordowali uprowadzając pojedynczo kilkunastu Polaków, mężczyzn
• w futorze Średnia Nowina pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin
• we wsi Świszczów pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: kierownika szkoły (porąbali na kawałki i wrzucili do studni), 20-letnią dziewczynę i 61-letniego mężczyznę
• w kol. Thory pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków i spalili ich gospodarstwa
• we wsi Teklówka pow. Kostopol Ukraińcy wymordowali nie znana liczbę Polaków, zapewne kilka rodzin
• we wsi Terntki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 5 Polaków
• we wsi Turskie pow. Zaleszczyki Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Tworymierz pow. Łuck Ukraińcy podpalili dom, w którym spłonął ranny 1 Polak
• we wsi Uhnów pow. Tomaszów Lubelski upowcy zamordowali 68 Polaków, imiennie ustalono 31 ofiar, większość zwłok była spalona, co uniemożliwiło identyfikację
• we wsi Wacławka pow. Równe Ukraińcy zamordowali 4 Polaków, w tym 10-letniego chłopca i 20-letnią dziewczynę
• we wsi Werbcze Duże pow. Kostopol bulbowcy powiesili w sieni domu na drabinie nauczycielkę Kazimierę Myczewską, a jej dwoje nieletnich dzieci udusili
• w kol. Worobiówka pow. Równe rodzina ukraińska zamordowała 21-letniego Polaka
• we wsi Wyrka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 29-letniego Polaka
• w majątku Zahorce Wielkie pow. Dubno Ukraińcy przybili kołkiem do ziemi i zakłuli bagnetami zarządcę majątku
• we wsi Zahorów Nowy pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę nauczycieli
• we wsi Zaleśce Szumskie pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin, około 20 Polaków
• w kol. Zamczysko pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Zamoście pow. Łuck upowcy zamordowali 5-osobową polską rodzinę z 3 dzieci lat 10 - 18
• we wsi Zastawie pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 3 Polaków
• we wsi Zełuck pow. Sarny miejscowi Ukraińcy zamordowali 2 polskie rodziny
• we wsi Złaźno (Polska Kolonia Złaźna) pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali około 30 Polaków oraz z rzeki Horyń wyłowiono przypadkowo kilka zwłok zamordowanych osób, a nie wiadomo ile popłynęło dalej z nurtem rzeki. W marcu 1943 r. mieszkanka kol. Klin Stawecki uciekająca samotnie do Janowej Doliny została przez upowców rozebrana do naga i pocięta na całym ciele nożami, po czym wrzucona do dołu za stodołą ukraińskiego gospodarza. Wyciągnęła ją stamtąd Ukrainka – właścicielka stodoły i przewiozła na drugi brzeg Horynia do Janowej Doliny ( W. i E. Siemaszko..., ss. 228-229)
• w miasteczku Zofiówka pow. Łuck upowcy uprowadzili i zamordowali 1 Polaka

W maju 1942 r. lub w marcu 1943 r. > w kol. Siomaki pow. Kowel Ukraińcy napadli na leśniczówkę i zamęczyli, przypiekając ogniem i zrywając paznokcie, leśniczego Jerzego Chrzanowskiego.

W I kwartale 1943 >

• w majątku Cecyniówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 2 młodych Polaków
• w nadleśnictwie Malinów pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 8 Polaków z rodziny pracownika leśnego Leszczyńskiego

Marzec 1943 – uzupełnienia

6 marca 1943 > we wsi Pantalowice pow. Przeworsk: śledztwo IPM Oddział w Rzeszowie
- sygn. akt S 3/06/Zn - w sprawie zabójstwa przy użyciu broni palnej w dniu 6 marca 1943r. w Pantalowicach Józefa K, Jana B., Krystyny P., Kazimierza K., Jadwigi Sz., Marii Ż., Wojciecha Sz., Stanisława Z., Kazimierza H., Józefa K. s. Ludwika i Jana T. przez funkcjonariuszy państwa niemieckiego.
Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, że rozstrzelanie jedenastu osób 6 marca 1943r. było odwetem za zlikwidowanie przez polskie podziemie agentki Gestapo. Zamordowani należeli do ludności cywilnej zamieszkującej Pantalowice.
Śledztwo umorzono 6 września 2007r. wobec niewykrycia sprawców przestępstwa.
Sz. Siekierka i inni..., s. 1170 – 1171 (lwowskie) podaje, że kilku gestapowców i kilkunastu policjantów ukraińskich w trzech egzekucjach: 1.10.42, 6.12.42, 6.03.43, zamordowali 39 Polaków, w tym księdza proboszcza oraz 3 Żydów, 1 Żydówkę, razem 43 osoby.

7 marca 1943 > we wsi Kaszyce pow. Jarosław: śledztwo IPN, sygn. akt S 43/05/Zn - w sprawie zbrodni nazistowskiej stanowiącej jednocześnie zbrodnię przeciwko ludzkości, popełnionej przez nieustalonych funkcjonariuszy niemieckich i osoby idące na rękę państwu niemieckiemu, poprzez zabójstwo w dniu 7 marca 1943 r. w Kaszycach powiatu jarosławskiego, co najmniej 117 osób. W toku śledztwa ustalono, że pochodzący z Kaszyc żołnierze AK uczestniczyli w akcji polegającej na zabraniu z niemieckiego magazynu w Nienadowej zgromadzonej broni i amunicji, której część ukryta została na terenie Kaszyc. W niedzielę w dniu 7 marca 1943r. we wczesnych godzinach popołudniowych przybyła pieszo do Kaszyc od strony wsi Zamiechów kilkunastoosobowa grupa, uzbrojonych i ubranych niejednolicie mężczyzn./.../ Sprawcy w grupach chodzili po wsi i w kolejnych budynkach, a także na podwórzach i drogach, przy użyciu broni palnej pozbawiali życia napotkane lub zastane osoby, bez względu na wiek i płeć, zwykle po uprzednim rozpytaniu ich o dane osobowe, nie posługując się jednak żadnymi dokumentami. /.../ Z ustaleń śledztwa wynika, że zbrodni w Kaszycach dopuścił się kilkunastoosobowy oddział zbrojny, w skład którego wchodzili sprawcy posługujący się językiem polskim, niemieckim i ukraińskim, ubrani niejednolicie: w ubrania cywilne i mundury, bez możliwości jednak uzyskania opisu pozwalającego na ściślejsze ustalenie umundurowania. Niektórzy sprawcy w cywilnych ubraniach usiłowali ukryć swój rzeczywisty wygląd (przebranie, zamaskowane twarze). Zwraca uwagę przypadkowość ofiar i fakt, iż sprawcy nie posługiwali się żadnymi dokumentami, lecz rozpytując mieszkańców o tożsamość usiłowali nadać swemu działaniu pozory legalności. Liczni świadkowie wskazywali uczestnika zbrodni znanego w Kaszycach jako „Anton”. Widziany był jako uczestnik działań, bądź słyszano o jego udziale. W okresie poprzedzającym zbrodnię w Kaszycach, tak określana przez świadków osoba, jako funkcjonariusz żandarmerii uczestniczyła w zatrzymaniach i wywiadach. Z zeznań świadków przesłuchanych w toku śledztw w sprawach o zbrodnie w Rokietnicy i Czelatycach wynika, że znany również w tych miejscowościach „Anton” lub Anton H., według opisu świadków odpowiada „Antonowi” znanemu w Kaszycach. Droga pochodu sprawców, a także tożsamy sposób działania świadczą o udziale Antona H. zarówno w zabójstwach Polaków w Rokietnicy, gdzie został ponad wszelką wątpliwość zidentyfikowany, jak i wcześniej w zabójstwach w Kaszycach.
Zgromadzone dowody zezwoliły na stwierdzenie, że sprawcami zbrodni w Kaszycach byli zarówno niemieccy funkcjonariusze, jak i osoby idące na rękę władzy państwa niemieckiego.
Zdarzenie będące przedmiotem śledztwa oceniono również w kategorii, zbrodni przeciwko ludzkości, zważywszy przebieg i rozmiar zbrodni przygotowanej i dokonanej przez uzbrojoną formację militarną, realizującą politykę eksterminacji ludności polskiej.
Śledztwo w tej sprawie zakończono 9 listopada 2007r. wydaniem postanowienia o jego umorzeniu, ponieważ ustalono, że jeden ze sprawców biorących udział w kaszyckiej zbrodni – Anton H. nie żyje.
W odniesieniu do pozostałych osób, które dopuściły się tej zbrodni, z uwagi na brak ich bliższych danych personalnych, dokumentów, a także osobowych źródeł dowodowych mogących dokonać identyfikacji, śledztwo umorzono wobec niewykrycia sprawców przestępstwa (www. ipn; Oddziałowa Komisja w Rzeszowie).
IPN nie wymienia głównych sprawców zbrodni, którymi byli policjanci ukraińscy, ale używa zwrotu: „osoby idące na rękę państwu niemieckiemu”!. Aby chronić ukraińskich zbrodniarzy nie wymienia nawet narodowości „Antona H.”.

25 marca 1943 > we wsi Tomaszów pow. Kostopol: „Poszukuję świadka męczeńskiej śmierci Zdzisia Gawła lat 5. Ktoś go widział prowadzonego, uwiązanego za szyjkę za pomocą zaciskającej się pętli przez Ukraińców i podnoszonego w górę na tej pętli, gdy kaci prowadzący dziecko szli przez ukraińską wieś Postójne. Stały tam przy drodze gromady rozmawiających ze sobą ukraińskich ludzi. Wtedy prowadzący dziecko unosili koromysło do góry i dziecko zawisało w powietrzu machając rączkami i nóżkami, bo się dusiło. Ludzie ze zgrozą odwracali głowy nie chcąc na to patrzeć. A kaci byli ubawieni reakcją dziecka i przy następnej gromadzie ludzi powtarzali teatr. Kto widział finał tej nieludzkiej "zabawy"? Nie ustaliliśmy, w jaki sposób zginął jego starszy braciszek Julek. Domyślamy się tylko, że mógł zginąć w gospodarstwie Witoszki, sąsiada - Ukraińca, lub koło martwych rodziców ok. 25 marca 1943. Może ktoś widział ten mord?
Furmanek Filip i córka jego Helena zamordowani na drodze do Równego w lipcu 1943. Jego żona Marianna została zamordowana 25. 03. 1943 w Tomaszowie.
Snopek (młoda kobieta w wysokiej ciąży, jej imię nieznane), została spalona żywcem w stodole wraz z innymi Polakami w okolicach Janowej Doliny lub na Polanówce. data nieznana Rok 1943.
O wymordowaniu Tomaszowa, wraz z wieloma nazwiskami opisane jest w książce Powroty na Wołyń Krzemionkowskiej Łowkis” (Janina Stefaniak, jankasno@wp.pl; w: www. ludobojstwo.pl).

26 marca 1943 > we wsi Radomianka pow. Kostopol: „W Radomiance mieszkali moi rodzice - Jan i Marianna Snopkowie i dwie ich córeczki - Kazimiera i Leontyna, a także brat Mamy Jan Jasiński z żoną Stanisławą i trzema córeczkami: Heleną, Genowefą i Kazimierą. Początek roku 1943 był naznaczony masowymi mordami ludności polskiej przez nacjonalistów. Co noc i dzień płonęły kolejne wsie, ludzie dowiadywali się, kogo znów wymordowali, odważniejsi szli oglądać. Jako jedne z pierwszych zostały zamordowane dwie kilkuletnie dziewczynki. Nazwisk nie znam. Były to siostry względem siebie. Moja siostra Kazimiera, która wtedy miała ok. 3 latek, była wraz z mamą i siostrą Lonią na tym pogrzebie. Obie leżały w jednej trumnie w białych sukieneczkach. Na szyjkach miały zaplątany drut kolczasty, a powyrywane języki leżały obok nich na poduszce. Kazia do dziś pamięta ten widok.
Od początków marca akcje UPA bardzo przybrały na sile. Mama kładła dzieci spać w bucikach i płaszczykach. W dzień piekła chleb i suszyła, pakowała w worki i zanosiła na wóz, który już stał załadowany najpotrzebniejszymi rzeczami w stodole, stale zaprzęgnięty. Koń spał na stojąco. Mieliśmy nowy dom, który ojciec wykańczał jeszcze po powrocie z kampanii wrześniowej. Teraz jego nie było, bo w październiku, gdy siostra Kazia miała miesiąc, ojca aresztowano na targu w Derażnem, gdy usiłował sprzedać kilka par pończoch i parę metrów materiału, aby zakupić dla rodziny, co najpotrzebniejsze. Został za to wywieziony w głąb Rosji. Mama, więc była sam z drobnymi dziećmi. Pomagała jej Maria Gaweł lat. 17 z Kol. Tomaszów, krewna nasza. Być może Ukraince Kapuścińskiej spodobał się nasz dom, a może chciała użyć go jako pretekstu. Otóż Kapuścińska 25.03. 1943 przyszła do mojej Mamy i powiada tak: ”Snopkowa, ty masz nowy dom. Jutro będzie napad na Radomiankę. Ja twój dom chcę zająć, bo mnie się podoba, ale nie chcę, żeby na podłodze była krew. Dziś Ukraińcy są zajęci na sąsiedniej wsi i tam mordują. Zabieraj się na wóz i uciekaj."
Mama prędko powiadomiła sąsiadów, a ci następnych. Ludzie zebrali się prędko i wyjechali do Klewania. W tej akcji nie zginął nikt. Po jakimś czasie, gdy zabrakło żywności, kilku gospodarzy pojechało do domów po to, co tam zostawili, ale zostali koło Suska napadnięci na drodze i zginęło wtedy 12 osób, czyli wszyscy, którzy pojechali. Lista tych ofiar znajduje się u P. Siemaszko w książce "Ludobójstwo." Wieś została przez Ukraińców spalona w lipcu 1943, ale była już opuszczona. Obojętnie, jakie motywy kierowały Kapuścińską, należy oddać jej sprawiedliwość, że uratowała od niechybnej śmierci mieszkańców Radomianki. /.../W ten sposób i ja chciałabym dołożyć swoje informacje zasłyszane od nieżyjącej obecnie Mamy Marii Snopkowej (Janina Stefaniak, jankasno@wp.pl; w: www. ludobojstwo.pl).
W. i E. Siemaszko podają na s. 226, że w Radomiance 25 marca 1943 roku upowcy zamordowali 2 polskie rodziny NN, natomiast w kwietniu 9 polskich gospodarzy.

30 marca 1943 > w kolonii Półbieda (Półbieda Stydyńska) pow. Kostopol: Ukraińcy w bestialski sposób zamordowali tam 65 osób:
Borek Józef
Borek Marianna
Borek Eugenia
Dębska Leokadia
Dębska Kazimiera
Dębski Eugeniusz
Kowalczyk Jadwiga
Kowalczyk Wiktoria
Kowalczyk Robert
Kazimiera Strzyżykowska
Kowalczyk Antoni - 4 osoby
Kowalczyk Józef - 4 osoby
Kuś - 3 osoby
Kamaszewski - 2 osoby
Puchacz - 2 osoby
Ciesielski - 5 osób
Strzyżykowski - 2 osoby
Dudzik - 6 osób
Kurowski - 5 osób
Grzyb - 2 osoby
Ochnio - 2 osoby
Kornatowscy - 13 osób
Kozieje - 5 osób
(Irena Borek, Władysława Dębska i Janina Dębska; w: www. ludobójstwo.pl).

W. i E. Siemaszko podają na s. 316, że w kol. Półbieda ukraińscy nacjonaliści zamordowali 9 kwietnia 1943 roku 2 Polaków: Stanisławę Stańczyk i jej córkę Wandę.

Kwiecień 1943

Do kwietnia > w miejscowości Targowica pow. Dubno upowcy zamordowali około 30 Polaków.

1 kwietnia >

• we wsi Aurelin pow. Hrubieszów Niemcy z Ukraińcami zamordowali w jednym domu 7 Polaków; Z. Konieczny podaje, że mordu dokonali sąsiedzi – Ukraińcy (Z. Konieczny: Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności cywilnej w południowo-wschodniej Polsce 1941- 1947, Przemyśl 2001, s. 155)
• we wsi Harajmówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 75-letniego Polaka
• we wsi Skulin pow. Kowel Ukraińcy zamordowali w lesie 1 Polaka
• w kol. Spalony Młynek pow. Kostopol podczas drugiej pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej spalono żywcem chorych na tyfus około 6 Polaków

Nocą z 1 na 2 kwietnia > we wsi Majdan pow. Nadwórna banderowcy obrabowali i spalili część polskich gospodarstw oraz zamordowali 10 Polaków.

2 kwietnia >

• w kol. Aleksandrówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 7 Polaków, w tym 14-letni syn miał 14 kłutych ran
• w miasteczku Berezne pow. Kosopol zmarł 3-letni polski chłopiec ranny w napadzie na wieś Lipniki
• w mieści Równe zmarł 53-letni Polak od ran zadanych przez Ukraińców
• w kol. Rudnia Łęczyńska pow. Kostopol w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało około 200 Polaków; ich mogiłę napotkali żołnierze AK „Bomby” 14 sierpnia 1943 roku (Cz. Piotrowski: Przez Wołyń i Polesie na Podlasie, Warszawa 1968, s. 30)
• we wsi Wyrka pow. Kostopol Ukraińcy podstępnie uprowadzili komendanta samoobrony; pobitego, z wypaloną swastyką na policzku i związanego utopili w wyrobisku

3 kwietnia >

• w kol. Banasówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 24 Polaków
• we wsi Chotiaczów pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 54-letniego Polaka

4 kwietnia >

• w miasteczku Mizocz pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 37-letniego Polaka
• w majątku Zurne pow. Kostopol zmarła z odniesionych ran podczas napadu na wieś Lipniki 3-letnia polska dziewczynka

5 kwietnia >

• w kol. Pokosy pow. Równe Ukraińcy z sąsiedniej wsi zamordowali co najmniej 6 Polaków
• we wsi Tomaszgród pow. Sarny policjanci ukraińscy torturowali Polaka, w wyniku czego po kilku dniach zmarł

6 kwietnia >

• we wsi Hranie pow. Sarny upowcy wymordowali kilkanaście polskich rodzin, znanych jest 38 ofiar (w tym 13 z rodziny Pierzeckich, 24 z rodziny Bielawskich); Ukraińcy otaczali domy, zmuszali do kopania dołów, potem pojedynczo osoby dusili sznurem lub zabijali ciosem noża w serce i wrzucali do dołu (W. i E. Siemaszko..., s. 753)
• w kol. Kopytów pow. Równe Ukraińcy zamordowali 21-letnią Polkę

7 kwietnia >

• we wsi Butejki pow. Kostopol w upowskiej zasadzce zginęło 17 Polaków z samoobrony w Hucie Stepańskiej i 1 partyzant sowiecki
• w kol. Mańków pow. Horochów Ukraińcy uprowadzili do lasu i zamordowali 2 Polaków; związali drutem, wycięli języki
• we wsi Rudniki pow. Łuck upowcy zamordowali 2 Polaków: matkę z 16-letnią córką
• w leśnictwie Tartak koło uroczyska Zamakowiszcze pow. Łuck policjanci ukraińscy zbiegli ze służby niemieckiej zamordowali 8 Polaków oraz 3 – 4 Rosjan

8 kwietnia >

• w kol. Brzezina pow. Sarny UPA i chłopi ukraińscy z sąsiednich wsi dokonali rzezi około 130 Polaków (Siemaszkowie..., s. 797), Józef Turowski w książce Pożoga na ss. 81-82 podaje, że w Brzezinach koło Hinoczy (właściwe: Chinoczy) w lutym 1943 roku Ukraińcy wymordowali 167 polskich rodzin
• w kol. Dobra pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 17 Polaków jadących do kościoła odbyć spowiedź wielkanocną, głównie młode dziewczęta i chłopców; ofiary były powiązane drutem, bite, miały wyłupane oczy, zdarte paznokcie, a dziewczęta obcięte piersi (W. i E. Siemaszko..., s. 589)
• w kol. Koszyszcze pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, ojca z synem
• w kol. Mańków pow. Horochów Ukraińcy zamordowali Polaka, nauczyciela, podchorążego rezerwy WP
• w kol. Marianówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, lat 18 i 22
• w kol. Milaszów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 19-letniego Polaka
• w kol. Mysia Kość pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: małżeństwo, ojca z 12-letnią córką oraz kobietę
• w kol. Półbieda Stydyńska pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 30-letnią Polkę i jej córkę

9 kwietnia >

• w miasteczku Boremel pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• w kol. Hołodnica pow. Łuck Ukraińcy zastrzelili 2 Polki, w tym 15-letnią

10 kwietnia >

• we wsi Dermanka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 14-letniego chłopca oraz 15-letnią dziewczynkę, której obcięli piersi i przecięli ją piłą na pół (W. i E. Siemaszko..., s. 588)
• we wsi Horodyszcze pow. Łuck Ukraińcy zakatowali w lesie pałami 2 Polaków: 13-letniego chłopca j jego 75-letniego dziadka (W. i E. Siemaszko..., s. 622)
• w kol. Hołodnica pow. Łuck Ukraińcy zastrzelili 1 Polaka
• w kol. Radowicze pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: podoficera WP i jego 2 synów
• w miasteczku Stepań pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 7 Polaków (w tym 4 kobiety i kilkumiesięczne dziecko) oraz Rosjankę, żonę Polaka
• w kol. Taraż pow. Łuck UPA wymordowała ponad 20 Polaków ( w tym Baltazar Gala, lat 33, został porżnięty i odarty ze skóry), ograbiła i spaliła ich zagrody (s. 578)
• w futorze Trudy pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 20-letnią Polkę w zaawansowanej ciąży i jej męża, Rosjanina

11 kwietnia >

• w majątku Chołbutowa pow. Włodzimierz Wołyński bojówka ukraińska zamordowała rodzinę właścicieli oraz służąca: 3 Polaków, 5-osobową rodzinę polsko-czeską i 1 Czecha:

- 20-letniego Bolesława Rudnickiego (ojciec Polak, matka Czeszka0 przybili do framugi okna (W. i E. Siemaszko..., s. 859)

- 18-letnią służącą przed zabiciem zgwałcili (Józef Czerwiński; Z wołyńskich lasów na berliński trakt, ss. 28 – 29)

• we wsi Hajki pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 3 Polaków, w tym matkę z 16-letnim synem
• we wsi Niskienicze pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 15-letniego Polaka
• we wsi Tajkury pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

12 kwietnia >

• w kol. Berezówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 99-letniego Jana Oliwe
• w miasteczku Kisielin pow. Horochów Ukraińcy uprowadzili 2 Polaków, którzy zaginęli bez wieści
• we wsi Moczułki pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 1 Polaka

13 kwietnia 1943 roku wybuchła tzw. „sprawa katyńska”.

13 kwietnia >

• we wsi Mysłów pow. Kałusz banderowcy zamordowali 3-osobową rodzinę polską (rodziców z córką)
• we wsi Ulaniki II pow. Łuck Ukraińcy uprowadzili 2 Polki, które zamordowali w lesie: nauczycielkę oraz 22-letnią

Nocą z 13 na 14 kwietnia >

• we wsi Bilcze pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• w miasteczku Stepań pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 3 Polaków

14 kwietnia >

• we wsi Duży Porsk pow. Kowel upowcy zastrzelili małżeństwo polskie

15 kwietnia >

• we wsi Radochówka pow. Równe Ukraińcy zabili 1 Polaka
• we wsi Szpikołasy pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy zamordowali 2 Polaków

W połowie kwietnia >

• w futorze Balarnia pow. Zdołbunów Ukraińcy wymordowali 23 Polaków, w tym całe rodziny
• we wsi Michałówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Mielniki pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilkunastu Polaków
• we wsi Omelanka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilku Polaków
• w kol. Ożgowo pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilku Polaków

17 kwietnia >

• w miasteczku Łokacze pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 14 Polaków
• w futorze Majdan Antonowiecki pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 12 Polaków (11 Polaków , w tym 5-osobową rodzinę i dwa małżeństwa spalili żywcem, a jednego mężczyznę zadźgali nożami pod kapliczką-cerkiewką Św. Trójcy)
• we wsi Nowosiółki pow. Dubno upowcy uprowadzili 2 Polaków (22-letniego kierownika młyna i księgowego) oraz Rosjanina (pracownika0 i ślad po nich zaginął
• w kol. Żawrów pow. Równe upowcy zamordowali 42-letniego byłego legionistę Tadeusza Pluteckiego

18 kwietnia >

• we wsi Horodziec pow. Sarny Ukraińcy zamordowali jedynych mieszkających tutaj 2 Polaków: matkę z dzieckiem; najpierw kłuli je nożami, potem dusili sznurami, na końcu głowy ucięli siekierą (W. i E. Siemaszko..., s. 7360
• w kol. Maria Wola pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 32-letniego Polaka

19 kwietnia >

• w leśnictwie Tartak koło uroczyska Zamakowiszcze pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka

20 kwietnia >

• we wsi Horodno pow. Luboml Ukraińcy zamordowali 1 Polaka, instruktora rolnego
• w miasteczku Kołki pow. Łuck zmarła Polka poraniona bagnetami przez Ukraińców
• we wsi Makoterty pow. Równe Ukraińcy zamordowali 4 Polaków z jednej polskiej rodziny, w tym 13-letnią dziewczynę
• w kol. Żabecznik pow. Łuck miejscowi upowcy wymordowali 14 Polaków stosując wymyślne tortury: np. 25-letniej Polce zdarli z głowy włosy wraz ze skórą (W. i E. Siemaszko..., ss. 552-553)

21 kwietnia >

• we wsi Hawczyce pow. Łuck miejscowi młodzi upowcy zamordowali 7 Polaków: rodzinę 5-osobową z 3 dzieci oraz 2 braci
• w kol. Majdan Komorowski pow. Łuck upowcy udusili 2 20-letnie Polki
• we wsi Sielec pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę, rodziców z 9-letnim synem

22 kwietnia (Wielki Czwartek) >

• we wsi Białogródka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 19 Polaków ( w tym całe rodziny) oraz 3 Czechów
• we wsi Dźwinogród pow. Borszczów upowcy uprowadzili 3-osobową rodzinę polską oraz ich sąsiada; sąsiad zaczął uciekać, ale został zastrzelony. Rodzinę wprowadzili do młyna. „Tam na oczach rodziców oprawcy zgwałcili ich 17-letnią córkę, a następnie całą trójkę zamordowali” (Sz. Siekierka, H. Komański: Ludobójstwo...)
• we wsi Jabłonka Duża pow. Łuck upowcy zamordowali $ Polaków: ojca z 3 dzieci; zwłoki miały usta zakneblowane kołkami, podziurawione głowy i sznury na szyjach (W. i E. Siemaszko..., s. 570)
• w kol. Józefówka pow. Równe Ukraińcy zamordowali 6 Polaków
• we wsi Kisorycze pow. Sarny upowcy zamordowali przez uduszenie sznurkiem 3-osobową polską rodzinę gajowego
• we wsi Moszczenica Nowa pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 56-letniego Polaka
• we wsi Moszczenica Stara pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 42-letniego Polaka

Nocą z 22 na 23 kwietnia >

• w osadzie Janowa Dolina pow. Kostopol upowcy oraz okoliczni Ukraińcy (w tym dzieci i kobiety) dokonali rzezi około 607 Polaków, spalili około 100 domów i kaplicę pw. Chrystusa Zbawiciela; mordów dokonywali siekierami, widłami, przywiązywali do drzew i podpalali, palili żywcem w domach itp..,
• we wsi Zabara pow. Krzemieniec upowcy wymordowali około 70 Polaków, nożami, siekierami, palili żywcem; spalili wszystkie polskie domy

23 kwietnia (Wielki Piątek) >

• w kol. Augustów pow. Horochów upowcy zarąbali siekierami rodzinę młynarza liczącą 10 osób: 1 mężczyznę (młynarz), jego 18-letniego syna, 17-letniego kuzyna. 3-letniego wnuka oraz 5 córek lat: 8, 10, 13, 16 i 30 (zamężna); córki młynarza przed zamordowaniem były zgwałcone (W. i E. Siemaszko..., s. 149); młyn i dom spalili; ocalała żona młynarza, z pochodzenia Niemka, która z ukrycia obserwowała rzeź całej rodziny i rozpoznała 2 zabójców;
• we wsi Baszkowce pow. Krzemieniec upowcy wymordowali Polaków i spalili ich gospodarstwa, liczba ofiar nie została ustalona, zapewne kilkanaście polskich rodzin
• we wsi Buderaż pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 3 Polaków; 2 kobiety i 19-letniego syna jednej z nich
• we wsi Kazimierka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków
• w futorze Trzy Kopce pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 65-letnia Polkę
• we wsi Tumin pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 63-letniego Polaka

Pomiędzy 19 a 24 kwietnia >

• we wsi Mikołajówka pow. Dubno w czasie napadów bojówek ukraińskich zamordowanych zostało około 25 Polaków, w tym wrzucanych żywcem do podpalonych domów

24 kwietnia Wielka Sobota) >

• w futorze Huta Antonowiecka pow. Krzemieniec Ukraińcy wymordowali około 50 Polaków, siekierami, nożami, palili żywcem itp.;
• w kol. Kamieniucha pow. Łuck pijani miejscowi upowcy wymordowali co najmniej 56 Polaków, w tym całe rodziny
• w osadzie Wola Wilsona (Kniażyna) pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 19-letniego Polaka, potem jego sandały własnej roboty nosił Ukrainiec w Wiśniowcu

W Wielkim Tygodniu 19 – 25 kwietnia > do wsi Kołodno pow. Krzemieniec upowcy przywlekli na cmentarz przywiązanych do wozu konnego 3 Polaków ze wsi Witkowce i zamordowali ich.

Przed Wielkanocą (25 – 26 kwietnia) >

• we wsi Iwankowce pow. Dubno Ukraińcy spalili polskie gospodarstwa, ilość ofiar nie jest znana (kilka – kilkadziesiąt rodzin?)
• we wsi Mosty pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 14 Polaków

W nocy z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę >

• we wsi Nosowica Nowa pow. Dubno Ukraińcy zamordowali od 25 do 50 Polaków, głownie kobiety i dzieci pokłute bagnetami i rzucone do studni
• w kol. 5 Kwartał pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 7 Polaków: 3-osobową rodzinę zakłuli bagnetami i nożami, matkę z 2 córkami (lat17 i 20) została skatowana i wrzucona do głębokiej studni, syn 10-letni zmarł poparzony

25 kwietnia (Wielkanoc) >

• we wsi Budy Ossowskie pow. Kowel upowcy uprowadzili do wsi Wołczak pow. Włodzimierz Wołyński byłego komendanta „Strzelca”, po postrzeleniu, po czym w sposób okrutny zamordowali go
• we wsi Buszcza pow. Zdołbunów bojówka ukraińska zamordowała 4-osobową polską rodzinę : rodziców i 2 dzieci
• we wsi Cisowa pow. Przemyśl Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w futorze Dębina koło wsi Wesołówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę, z 5-letnią córką
• w nadleśnictwie Joanów pow. Łuck upowcy wymordowali 36 Polaków w okrutny sposób, np. Józef Senda został upieczony w gorącej Szlace (Siemaszkowie,,,, s. 589)
• we wsi Mikulicze pow. Włodzimierz Wołyński upowcy wrzucili do studni 55-letniego Polaka
• we wsi Wesołówka pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 6 Polaków: ojca z 12-letnią córką , starsze małżeństwo z ich zamężną córką o nazwisku Żurek i 12-letnią wnuczką Czesławą Żurek (W. i E. Siemaszko,,,. S. 467)
• we wsi Wołczak pow. Włodzimierz Wołyński bojówka ukraińska zamordowała 45-letniego Polaka

Nocą z 25 na 26 kwietnia Mołotow wręczył ambasadorowi RP w Moskwie Romerowi notę o zerwaniu stosunków dyplomatycznych przez ZSRR z Polska.

Nocą z 25 na 26 kwietnia >

• we wsi Budy pow. Dubno miejscowi Ukraińcy wymordowali 22 Polaków
• w futorze Medwedówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 8 Polaków: 6-osobową rodzinę, mężczyznę pocięli, 86-letnią Polkę spalili żywcem z domem
• we wsi Michałówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: 28-letnią matkę z 2 dzieci
• we wsi Moszków pow. Dubno Ukraińcy zmasakrowali siekierami i nożami 3-obowową rodzinę : małżeństwo i 21-letnią pasierbicę
• we wsi Peremiłówka pow. Dubno upowcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę: rodziców i 2 dzieci
• we wsi Radoszówka pow. Krzemieniec upowcy dokonali rzezi około 50 Polaków, w tym całe rodziny, siekierami, bagnetami, nożami itp.;

26 kwietnia (Poniedziałek Wielkanocny) >

• w kol. Pokosy pow. Równe Ukraińcy z okolicznych wsi zarąbali 7 Polaków i 2 młode Czeszki nocujące w polskiej rodzinie kowala; najpierw odrąbali ręce broniącemu się 20-letniemu synowi kowala, potem porąbali na kawałki, w tym dziewczyny lat 16 i 17 oraz chłopców lat 10 i 15 (W. i E. Siemaszko..., s. 679)

W dzień Świąt Wielkanocnych > we wsi Zahorce pow. Krzemieniec Ukraińcy wymordowali 10 polskich rodzin, co najmniej 32 Polaków.

27 kwietnia >

• w miasteczku Kołki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali w lesie 7-osobowa polską rodzinę: rodziców i 5 dzieci
• we wsi Sytnica pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 6-osobową polską rodzinę: 60-letnią wdowę, jej 23-letniego syna pobili, porżnęli i udusili; jego 23-letnią żonę zakłuli bagnetami, ich 3-letniego syna zakłuli bagnetami; natomiast 6-letnią córkę (Halinka Hulkiewicz) oraz 6-miesięcznego syna (Mieczysław Hulkiewicz) zakopali żywcem (W. i E. Siemaszko..., s. 577)
• we wsi Tartak pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 79-letnią Polkę

28 kwietnia >

• we wsi Chiniówka pow. Zdołbunów upowcy zamordowali 1 Polaka
• w futorze Horodło pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 22-letnią Polkę
• we wsi Siedliszcze Małe pow. Sarny upowcy zamordowali 20-letnią Polkę

29 kwietnia >

• we wsi Kołodno Lisowszczyzna pow. Krzemieniec Ukraińcy uprowadzili Polaka, pracownika poczty i po zamordowaniu wrzucili go do studni

Nocą z 29 na 30 kwietnia >

• w futorze Dębina pow. Krzemieniec Ukraińcy wymordowali około 40 Polaków, prawie wszystkich Polaków poprzez spalenie żywcem
• w futorze Kotiaczyn pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali około 20 Polaków
• w futorze Laszówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali około 25 Polaków

30 kwietnia >

• w kol. Antonówka Sileńska pow. Łuck Ukraińcy zastrzelili 3-osobową polską rodzinę: rodziców i 13-letnią córkę
• w futorze Dąbrowa pow. Krzemieniec upowcy zatrzymali 5 uciekających Polaków i zamordowali ich w lesie
• we wsi Ludwiszcze pow. Krzemieniec upowcy zastrzelili 8 Polaków: 2 rodziny z dziećmi lat 16, 7, 4 i 3-miesięcznego chłopca
• w kol. Nowiny pow. Kostopol bulbowcy zamordowali 4 Polaków

W pierwszych miesiącach (Wielki Tydzień ?) w kol. Pasieka pow. Kostopol upowcy schwytali 2 Polki idące do kościoła, kazali im wykopać sobie doły, do których je wsadzili, zakopali do połowy, od góry tułowia rozebrali i darli skórę pasami aż do uśmiercenia (W. i E. Siemaszko..., s. 275).

W marcu lub kwietniu >

• pomiędzy wsią Podłużne a osadą Janowa Dolina pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 10-letniego chłopca udusili drutem; 18-letnią Zofię Bartosiewicz zgwałcili i obcięli jej piersi
• w kol. Trubica pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znaną liczbę Polaków
• w kol. Wielick pow. Kowel Ukraińcy zamordowali ppor. rezerwy Stanisława Rogowskiego

Na przełomie marca i kwietnia >

• we wsi Mokwin pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 4 Polaków: matkę z 3 dorosłych dzieci, w tym córki lat 20 i 25
• we wsi Rudnia pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 5 Polaków

W pierwszej połowie kwietnia > w miasteczku Stepań pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali na łące 1 Polkę.

W kwietniu >

• w kol. Aleksandrówka pow. Horochów Ukraińcy zamordowali polska rodzinę gajowego
• we wsi Androszówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 10 Polaków (3 rodziny)
• w kol. Andrzejówka pow. Równe upowcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Antonówka pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 3-osobowa polską rodzinę
• w kol. Antonówka pow. Równe upowcy uprowadzili i zamordowali 1 Polaka
• koło osady Antonówka pow. Sarny upowcy dogonili Polaka, Józefa Ejsmonta, przywiązali do drzewa, obcięli język, wydłubali oczy i przecięli piłą (W. i E. Siemaszko..., s. 811)
• w kol. Antonówka Szepelska pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 20-letniego Polaka
• we wsi Arszyczyn pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• w majątku Beresko pow. Horochów Ukraińcy zamordowali Polaka i spalili dwór
• w miasteczku Berezne pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków; Na początku kwietnia 1943 r. przed szkołą był widziany 6-letni polski chłopczyk NN z rączkami związanymi sznurem do tyłu stojący prze grupą upowców i powtarzający w kółko: „Ja chcę żyć” (W. i E. Siemaszko..., s. 220)
• we wsi Bilinka Mała pow. Sambor miejscowy Ukrainiec zamordował 1 Polaka
• we wsi Biskowice pow. Sambor banderowcy zamordowali 25-letniego Polaka pracującego na polu
• w kol. Brzozowy Gród pow. Łuck upowcy porwali staruszka Polaka, scyzorykiem wycięli mu wyrostek robaczkowy, wepchali do wnętrza mech, zszyli sznurkiem do worków, wyrwali język, zbili drągami i płytko zakopali a na mogile rozpalili ognisko (W. i E. Siemaszko..., s. 554)
• pomiędzy wsią Cepcewicze a kol. Dębowa Góra pow. Sarny bulbowcy zamordowali Polaka oraz poszukującą go żonę
• we wsi Chinocze pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• we wsi Chorobrów pow. Brzeżany Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Chorochoryń pow. Łuck miejscowi upowcy zamordowali 3 Polaków, w tym ponad 60-letniego nauczyciela jego byli uczniowie
• we wsi Chorupań pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, w tym nauczycielkę, którą byli ukraińscy uczniowie przywiązali do słupa i żywcem spalili
• w kol. Czapelka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali ni znaną liczbę Polaków
• w kol. Czerewacha pow. Kowel Ukraińcy wymordowali wszystkich mieszkańców tej polskiej kolonii, około 80 Polaków
• we wsi Czerwona Góra pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 5 Polaków
• we wsi Czetwertnia pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 4 Polaków, w tym kobietę
• we wsi Dażwa pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 3 Polaków, w tym małżeństwo
• w futorze Dębina koło wsi Wesołowka pow. Krzemieniec upowcy zamordowali 2 Polaków: gajowego i 24-letniego
• w kol. Dębowa Karczma pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 6-osobową polską rodzinę z 4 dzieci
• we wsi Diuksyn pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 3 Polaków i Ukrainkę wychowaną przez Polkę: mężczyznę związali drutem kolczastym, pobili go i wrzucili do rzeki Horyń; 40-letnią kobietę po torturach zamordowali i wrzucili do rzeki Horyń
• w kol. Dolina Dębowa pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali Polaka, który wrócił do swojego gospodarstwa
• we wsi Druchowa pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6-osobowa polską rodzinę podczas kolacji i ciała spalili
• we wsi Eliaszówka pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę gajowego
• w kol. Głęboczek pow. Łuck upowcy uprowadzili i zamordowali 1 Polaka
• we wsi Głuboczek (Hłuboczek) pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 4-osobową polska rodzinę
• w nadleśnictwie Grobelki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 26 Polaków
• w majątku Grudek pow. Równe Ukraińcy zamordowali co najmniej 12 Polaków (3 rodziny, w tym ze szczególnym okrucieństwem 4-osobową rodzinę zarządcy majątku z synem i 14-16-letnią córką)
• w kol. Halinówka pow. Łuck upowcy zatłukli drągami i wrzucili do studni stare polskie małżeństwo, które nie opuściło swojego domu
• we wsi Holatyn Dolny pow. Horochów Ukraińcy zamordowali Polaka ćwiartując go na kawałki, które rozrzucili po drodze
• we wsi Hołoby pow. Kowel w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zabitych zostało 23 Polaków oraz na drodze do Kowla upowcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Hłuboczek pow. Równe Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, w tym kobietę
• we wsi Hołoniewicze pow. Łuck Ukraińcy wymordowali 5 polskich rodzin, co najmniej 20 Polaków
• w mieście Horochów woj. wołyńskie Ukraińcy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Hradki pow. Dubno upowcy złapali 6 Polaków uciekających z kol. Lubomirka do Dubna, przywiązali do końskich ogonów i wlekli 7 km: dwa starsze małżeństwa, w tym jedno z synową i jej dzieckiem
• we wsi Hrywiatki pow. Kowel Ukraińcy zamordowali bestialsko znęcając się 1 Polaka, kierownika szkoły
• w futorze Hucisko Garncarskie pow. Krzemieniec upowcy wymordowali nożami i spalili 17 Polaków
• we wsi Hucisko Horodyskie pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 12 Polaków: 3 rodziny i mężczyznę
• we wsi Hucisko Piaseczne pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: 4-osobowa rodzinę i małżeństwo
• we wsi Hucisko Pikulskie pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 16 Polaków
• w kol. Hurby pow. Kostopol Ukraińcy uprowadzili do lasu 3 Polaków: ojca z córkami lat 15 i 17, zwłok ofiar nie odnaleziono
• we wsi Huta Stara pow. Krzemieniec Ukraińcy zwołali zebranie Polaków w jednym domu, który następnie podpalili a do uciekających strzelali, zginęło tutaj 52 Polaków, oraz kilku we wsi, w tym 1 Polkę przecięli przerżnęli piła; łącznie było co najmniej 59 ofiar
• na terenie parafii Huta Stepańska pow. Kostopol upowcy zamordowali 30 Polaków
• we wsi Iłowica Mała pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 7 Polaków, w tym rodzinę młynarza
• w kol. Jachimówka pow. Horochów Ukraińcy uprowadzili i zamordowali kilku Polaków; Mateusza Szafrańskiego przywiązali do drzewa i przez całą noc biesiadując przy ognisku ścinali mu paskami skórę i przypiekali głowniami, aż skonał (W. i E. Siemaszko..., s. 155)
• w futorze Janowe Hucisko pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• w kol. Janówka pow. Sarny Ukraińcy zamordowali Polaka wcześniej obcinając mu uszy i nos
• we wsi Jaźwiny pow. Łuck upowcy zamordowali 6 Polaków: kobietę i 5-osobową rodzinę z 3 dzieci
• we wsi Kamienna Góra pow. Zdołbunów upowcy zamordowali młodego Polaka
• we wsi Kiryłówka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 26 Polaków (całe rodziny)
• w osadzie Kiwerce pow. Łuck w lesie, w pobliżu stacji kolejowej, Ukraińcy zamordowali 5 Polaków wracających z kościoła: 3 dziewczyny oraz 2 chłopców w wieku od 13 do 18 lat, ich ciała były zmasakrowane
• w kol. Kołodeskie Budki pow. Łuck upowcy zamordowali małżeństwo polskie
• we wsi Korsów pow. Łuck upowcy zamordowali Polaka, młynarza
• w mieście Kostopol upowcy zamordowali Ukraińca, jego żonę Polkę i ich 2 dzieci
• w kol. Koźle pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Krać pow. Włodzimierz Wołyński Ukrainiec zamordował 1 Polaka
• we wsi Krościenko (Bieszczady) policjanci ukraińscy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Krzywucha pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 20 Polaków
• w kol. Kuchary pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 15 Polaków (4 rodziny)
• w kol. Kurhany pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali nie znana liczbę Polaków, w tym młynarza
• w kol. Ledno pow. Kostopol dwaj Ukraińcy wymordowali swoje żony Polki, dzieci, teściów, a jeden z nich jeszcze dwie siostry żony
• we wsi Leduchów pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali Polaka, nauczyciela
• we wsi Lipno pow. Łuck upowcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę
• we wsi Litowiszcze pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 16 Polaków
• na terenie gminy Ludwipol pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 2 Polaków pracujących u Ukraińców
• w kol. Ludwiszyn pow. Łuck upowcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę
• w osadzie Łabędzianka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 1 Polkę
• na drodze do Łucka upowcy zamordowali 2 Polaków: ojca z 26-letnią córką, nauczycielką, którą przed zamordowaniem zgwałcili; ciała ofiar wrzucili do studni
• w kol. Ładesa pow. Łuck upowcy zamordowali 20-letniego Polaka
• we wsi Malów pow. Dubno Ukraińcy zamordowali kilka polskich rodzin, znanych jest imiennie 5 ofiar
• we wsi Marynki pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 1 Polkę
• we wsi Matków pow. Turka banderowcy zamordowali miejscowego księdza rzymskokatolickiego i spalili kościół
• we wsi Matwiejowce pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali ponad 25 Polaków, w tym paląc żywcem
• we wsi Michałówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 13 Polaków z 2 rodzin
• koło miasteczka Mizocz pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 4-osobową polską rodzinę: matkę z 2 dorosłymi synami i kilkunastoletnią córką
• we wsi Moszczenica pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: ojca z 2 córkami, gdy wrócili do swojego gospodarstwa po żywność
• we wsi Myków pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Niemila pow. Kostopol upowcy w okrutny sposób zamordowali 17-leynią Polkę, listonoszkę
• w kol. Nowa Dąbrowa pow. Kowel Ukrainiec zastrzelił 16-letniego Polaka
• we wsi Nyry pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Okniny Duże pow. Krzemieniec sołtys ukraiński wraz z przedstawicielami policji ukraińskiej przywiózł do wsi kierownika szkoły i nauczycielkę gwarantując im bezpieczeństwo (wcześniej uciekli oni do Krzemieńca), a po przywiezieniu zamordowali ich razem z młodym polskim chłopcem
• w kol. Osówka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilku Polaków
• w kol. Ozerce pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: ojca z 10-letnią córką i 13-letnim synem
• we wsi Pępków pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 18 Polaków: 9-osobową rodzinę z 7 dzieci, 6-osobową zarąbali siekierami, starszą kobietę zamknęli w klatce i w niej ją zamordowali; oraz zamordowali 6-osobową rodzinę polsko-ukraińską;
• we wsi i majątku Piszczatyńce pow. Krzemieniec Ukraińcy wymordowali co najmniej 15 Polaków (prawdopodobnie około 50), w tym część spalili żywcem
• we wsi Podmonasterz pow. Bóbrka upowcy zamordowali 2 Polaków
• we wsi Popowicze pow. Kowel upowcy wymordowali 2 polskie rodziny, co najmniej 9 Polaków; w tym ojca i 17-letniego syna przybili gwoździami do podłogi, matce obcięli piersi
• we wsi Potoczany pow. Brzeżany Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Probużna pow. Kopyczyńce policjant ukraiński zastrzelił 21-letniego Polaka
• we wsi Przyłbice pow. Jaworów banderowcy zamordowali polskie małżeństwo: rodzonego brata metropolity Szeptyckiego, Leona i jego żonę Jadwigę
• w kol. Radochówka pow. Równe miejscowi Ukraińcy wymordowali kilka rodzin polskich, co najmniej 25 Polaków
• w kol. Radomianka pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 9 Polaków
• w miejscowości Radymno pow. Jarosław policjanci ukraińscy zamordowali 2 Polki
• w miejscowości Rohaczyn Miasto pow. Brzeżany Ukraińcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Rudnia Lwa pow. Sarny bojówka ukraińska zamordowała 4-osobową polską rodzinę
• we wsi Siedliszcze Małe pow. Sarny bulbowcy zamordowali 2 polskie rodziny z małymi dziećmi
• we wsi Słobodarka pow. Łuck upowcy zamordowali 4 Polaków
• w kol. Smolary pow. Dubno Ukraińcy wymordowali około 30 Polaków
• we wsi Sochy pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 2 polskie rodziny
• we wsi Stożek pow. Krzemieniec upowcy zamordowali co najmniej 24 Polaków; uciekinierów ze wsi Mosty i z futoru Budki, oraz gajowego
• we wsi Susk pow. Równe w walce z UPA poległ 1 Polak
• w futorze Swinodebry (Świniodobre) pow. Krzemieniec w wyniku donosu Ukraińców policja ukraińska z Niemcami spalili żywcem 21 Polaków i 1 Czeszkę lub Żydówkę; kwaterujący polski oddział partyzancki oraz 6-osobową rodzinę gospodarzy z 4 dzieci
• w osadzie Szwoleżerów pow. Równe w nocnym napadzie upowcy i chłopi ukraińscy z sąsiedniej wsi Radochówka wymordowali bestialsko 58 Polaków, w większości w leśniczówce w pobliskim lesie
• we wsi Święty Józef pow. Kołomyja upowcy zamordowali 2 Polaków, lat 16 i 17
• we wsi Tajkury pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: starszą kobietę oraz szewca, męża Ukrainki
• we wsi Tołpyżyn pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 10 Polaków
• w futorze Toptyn pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 43-letnią Polkę
• w kol. Tur pow. Sarny upowcy zabili Polaka osłaniającego uciekającą grupę
• we wsi Tutowicze pow. Sarny Ukraińcy zamordowali Polaka, który przyjechał do młyna
• w kol. Usieckie Budki pow. Łuck upowcy zamordowali 1 Polaka
• we wsi Wanżułów pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 12 Polaków, w tym w sposób okrutny na łące matka z córką (właścicielki młyna)
• w kol. Wertepy pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 4 Polaków: ojca z 3 dzieci
• we wsi Wigurzyce pow. Łuck upowcy uprowadzili i zamordowali 1 Polaka
• w kol. Władysławówka pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 11 Polaków
• w kol. Woronucha pow. Równe upowcy zamordowali 1 Polkę
• we wsi Wyrka pow. Kostopol Ukraińcy uprowadzili 19-letniego Polaka, po którym ślad zaginął
• w kol. Wyszka pow. Kostopol Ukraińcy spalili 15 polskich gospodarstw i zamordowali nie znaną liczbę Polaków (kilka rodzin?)
• w kol. Zadąbrowie pow. Sarny podczas napadu UPA zginęło 18 Polaków, w tym dowódca i 8 członków samoobrony (większość)
• we wsi Zastawie pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 3 Polaków
• we wsi Żabie pow. Kosów Huculski policjanci ukraińscy zamordowali małżeństwo polskie, leśniczego; Zacząłem chodzić do sąsiadów w poszukiwaniu moich rodziców i gdy skaracają sobie drogę, razem z jednym sąsiadów wracałem przez sad, znaleźliśmy oboje rodziców przywiązanych drutem do drzewa, bez ubrań, tylko w bieliźnie. Ciała mieli skłute nożami od bagnetów. Byli już martwi z upływu krwi (Stanisław Hawrot w: Na Rubieży nr 54/2001 oraz S. Jastrzębski, s. 235)
• we wsi Żmudcze pow. Kowel upowcy wymordowali 7 polskich rodzin (ponad 30 osób) a ich gospodarstwa obrabowali i spalili

Kwiecień 1943 - uzupełnienie

23 kwietnia 1943 > w miasteczku Kuty pow. Kosów Huculski: „Mój kuzyn Wiesław Świderski szuka miejsca pochowku swojego ojca Stanislawa Dominika, widział go zamordowanego w Kutach ul Zielona 3-5. 23 kwietnia 1943r.” (www. ludobójstwo.pl)

Marzec – kwiecień 1943 > w kolonii Teresin pow. Włodzimierz Wołyński: „Pamiętam, że gdzieś w marcu-kwietniu 1943 r. do naszej koloni Teresin, podczas dnia przyjechali wozem uzbrojeni Ukraińcy. Zajechali przed dom polskiej rodziny Brzezickich i weszli po chwili do środka. Świadkiem naocznym tych wydarzeń była mieszkanka naszej wsi Jadwiga Kasperska, sąsiadka Brzezickich przez drogę i sąsiadka Antoniego Bojko przez miedzę. Opowiadała potem w naszej wsi tak: „Ukraińcy weszli do domu Brzezickich i na oczach Jana zgwałcili jego żonę! Potem ich powiązali i zabrali ze sobą na wóz! W tym samym czasie, Ukraińcy z tej samej grupy, zabrali także ze sobą Antoniego Bojko oraz jego żonę Jadwigę.” Od tej chwili, wszelki słuch po nich zaginął, jestem prawie pewien, że zostali wtedy nieludzko zamordowani. Jan Brzezicki miał oko 60 lat, a jego żona, chyba Zofia, mogła mieć wtedy także około 60 lat. Podczas tego najścia, w domu nie było dwóch synów Brzezickich w wieku około 22 lat i właściwie nie wiem, co się później z nimi stało i jakie były potem ich dalsze losy. Małżeństwo Bojków było nieco młodsze od Brzezickich: Antoni lat około 45, a Jadwiga lat około 40.
Od tego wydarzenia, strach padł na mieszkańców naszej kolonii i rozpoczęło się upokarzające i ciężkie chowanie się Polaków gdzie tylko można było. Byle nie nocować we własnym domu, do którego w każdej dosłownie chwili mogli wtargnąć żądni krwi banderowcy. Najczęściej ukrywaliśmy się w stodołach, stajniach, na strychu, a wiele osób budowało własne, podziemne schrony, w których chowała się niekiedy cała polska rodzina. Tymczasem niedługo później Ukraińcy z Lasu Świnarzyńskiego, znów przyjechali do naszej wsi i tym razem zajechali na podwórko rodziny Kukułka. Gospodarz miał na imię chyba Stanisław lat około 45, który miał żonę lat około 42 oraz jednego syna Antoniego lat około 18 i jedną córkę, chyba miała na imię Zosia, lat około 23. Po odjeździe banderowców, po naszej kolonii rozpoczęto sobie opowiadać, co stało się z rodziną Kukułków. Ludzie mówili tak: „Banderowcy weszli do domu rodziny Kukułka, zgwałcili Zosię, a potem wszystkich zabrali ze sobą do lasu. Od tej pory wszelki słuch po nich zaginął. Pewnie ich w lesie bandziory pomordowali.” Opowiadała o tym rodzina polska Topolanków, którzy mieszkali blisko rodziny Kukułków” (Eugeniusz Świstowski; w: www. ludobojstwo.pl; wspomnienia spisane przez Sławomira Rocha).

Święta Wielkanocne 1943 > w kol. Teresin pow. Włodzimierz Wołyński : „UKRAIŃSKA PROWOKACJA W tych trudnych czasach wszystkie swoje troski, powierzaliśmy naszej umiłowanej Matce Bożej ze Swojczowa, do której chodziliśmy się często modlić, szczególnie w większe święta. Także w pierwszy dzień Wielkanocy 1943 r., udałem się rano z moją rodziną do naszego Kościoła na uroczysta Mszę Świętą. Nabożeństwo rozpoczęło się tradycyjnie o godzinie 6.00 i jak zwykle przybyło bardzo dużo ludzi pięknie i odświętnie ubranych. Do dziś pamiętam, jak radośnie biły dzwony oraz niezwykle piękną procesję dookoła naszej świątyni, w której oczywiście wziąłem czynny udział. Po wejściu do Kościoła udałem się na górę na nasz chór i tam uczestniczyłem z innymi w modlitwie. Na chórze bywałem często bowiem podobało mi się to miejsce i naprawdę pięknie tam śpiewali. Nagle podczas Mszy Świętej zauważyłem na dole, wśród wiernych jakieś poruszenie. Ludzie zachowywali się dziwnie i niespokojnie, oglądali się do tyłu i coś sobie szeptali zamiast skupić się na modlitwie. Jednak ksiądz Franciszek Jaworski, nasz proboszcz nie przerywał modlitwy. Tymczasem po chwili i ja na własne oczy zobaczyłem, że do naszego Kościoła przyszła około 15 uzbrojonych w karabiny Ukraińców. Ubrani byli w cywilne łachy ale na plecach mieli ostrą broń. Pomimo, że trwało właśnie najbardziej uroczyste nabożeństwo w całym roku, Ukraińcy prowokacyjnie zaczęli chodzić pomiędzy ludźmi, po całym kościele. Przeszkadzali w ten sposób w spokojnej modlitwie, nikogo jednak nie zaczepiali i z nikim nie rozmawiali. Trwało to przynajmniej 10 minut, w końcu wyszli ze świątyni, powsiadali na furmanki i odjechali gdzieś w kierunku Kisielina (Eugeniusz Świstowski; w: www. ludobojstwo.pl; wspomnienia spisane przez Sławomira Rocha).

Kwiecień 1943 > we wsi Mogilno (Mohylno) pow. Włodzimierz Wołyński: „W zasadzie była to wieś ukraińska, w której tylko około 15 % gospodarstw było polskich. Mieszkały tam rodziny Szewczuków (5 rodzin), Mroziuków (5 rodzin), Gaczyńscy (3 rodziny), Szczurowscy, Siateccy, Buczkowie, Juszczakowie, Bernaccy, Konstantynowicze i Roratowie. Roratowie przed wojną wyprowadzili się do Włodzimierza. Rodzina Konstantynowiczów mieszkała tu krótko. Pozostałe rodziny polskie były tu zasiedziałe od kilku pokoleń i tylko w ustnych rodzinnych przekazach zachowały się informacje, że nasi przodkowie przybyli tu z piaszczystych ziem w okolicach Bełżca. Kupili tu ziemię, bo wtedy była tu najtańsza. A ponieważ było to w czasie zaboru rosyjskiego, aby ominąć ograniczenia w zakupie ziemi stosowane dla Polaków, podobno nasi przodkowie zmienili nazwiska. I tak Sobolewscy stali się Szewczukami a Wiśniewscy - Mroziukami. Tak więc przybyliśmy tu nie jako zdobywcy, najeźdźcy i okupanci, lecz zmieniliśmy miejsce zamieszkania w granicach państwa carów rosyjskich i swoją ziemię kupiliśmy. Stosunki z sąsiadami ukraińskimi układały się poprawnie. Szanowaliśmy prawosławne Święta religijne przez powstrzymywanie się od pracy w polu.
Wieś Mogilno była duża, w użyciu były nazwy miejscowe poszczególnych jej części. Pamiętam, że były to: Za Cerkiew, Symerynka, Wola, Kopanica, Krokówka, Brzegi, Zwierzyniec. W Krokówce mieszkali Roratowie, Szewczuki w Brzegach pod lasem, a moja rodzina Mroziuków w Kopanicy. /.../
. Groźnym sygnałem dla Polaków stało się usypanie przez Ukraińców kopca przy cerkwi. Ziemię wozili sami Ukraińcy, Polaków nie angażowano. Mówiono, że tam zakopano polski mundur, na kopcu postawiono krzyż. Miał to być "pogrzeb" państwa polskiego. W kwietniu 1943 roku zebrali się tam Ukraińcy na poświęcenie, którego dokonał przybyły specjalnie archirej. Adolf Szewczuk miał swoje zabudowania tuż przy cerkwi. Maria, żona Adolfa, skrycie podeszła przy stodole jak najbliżej zgromadzonych i starała się posłuchać, o czym mówiono. Usłyszała, zapamiętała i nam powtórzyła jedno zdanie z przemowy prawosławnego archireja: " jednej nacji już nie ma (żydowskiej), jeszcze pozostała druga !"
Gdy wracaliśmy z nabożeństwa wielkanocnego w 1943 roku z kościoła parafialnego w Swojczowie ( osiem kilometrów od Mogilna), furmanki z Polakami zostały ostrzelane z zabudowań Polaka Sokala w pobliżu Swojczowa. Prawdopodobnie ta rodzina już wtedy została zamordowana. Raniono dwie osoby, jedna nosiła nazwisko Sienkiewicz (Jadwigi Kozioł z d. Mroziuk, w: www. ludobojstwo.pl).
W. i E. Siemaszko na s. 935 – 928 opisując wieś Swojczów oraz na s. 927 – 928 opisując wieś Mohylno (Mogilno) nie wymieniają faktu zamordowania rodziny polskiej Sokala.