Mizocz pow. Zdołbunów: Ukraińcy wymordowali ponad 100 Polaków; „na sztachetach płotów wisiały niemowlęta w becikach” (W. i E. Siemaszko..., s. 979) (Nocą z 24 na 25 sierpnia 1943)

Świadek tej masakry, wówczas dziewięcioletni Roman Szpita, w ten sposób opisuje atak UPA na Mizocz, w którym w tym czasie przebywało wiele rodzin uciekinierów z okolicznych wiosek:

Prawdopodobnie pod koniec sierpnia 1943 r., 20/21 w nocy nastąpił atak na miasto, a właściwie na polskie bezbronne rodziny tam mieszkające. Okrążyli miasto i przez całą noc mordowali ludzi. To było piekło. Wchodzili do poszczególnych domów i zarzynali ludzi, masakrowali, rąbali na kawałki. Do uciekających strzelali, natomiast wszystkich, których złapali mordowali w okrutny, sadystyczny sposób - nożami, kosami, siekierami. Małe dzieci zabijali o mury domów i wieszali na płotach. Wyszukiwali chowających się ludzi po różnych zakamarkach. Wiele domów spalili. Rano atak przerwali. Z mojej rodziny zginęło 18 osób, tj.: wujek Maśnicki Jan i jego żona Petronela oraz ich dwanaścioro dzieci, których imion nie pamiętam. Zginął dziadek Józef Błażyjewski i jego żona, nasza babka Balbina. Zginęła ciotka Kucharska Krystyna, która była w dziewiątym miesiącu ciąży. Zginęło również kilku Polaków z policji niemieckiej, którzy nas bronili.Z całego miasta ocalało kilka rodzin polskich 4 - 5, nie więcej. Między innymi moja rodzina. Ocaleliśmy chyba dlatego, że schroniliśmy się blisko koszar.

Przez trzy dni byliśmy jeszcze w Mizoczu.[...] Mężczyźni zwozili ciała w jedno miejsce pod cmentarz i tam je pochowano w wielkim dole. Przez trzy dni zbierano ciała z ulic miasta. Mężczyźni, którzy się tym zajmowali, nie mogli uwierzyć, że tyle okrucieństwa, bestialstwa i nienawiści może być w człowieku. Ulice miasta były pełne trupów, głowy często leżały oddzielnie, inne części ciała zmasakrowane. Wszędzie było pełno krwi. Te dni ataku jawią mi się we wspomnieniach jak straszny koszmar.[...]

Mizocz był miastem, w którym mieszkało około 5 tysięcy ludzi. Po likwidacji Żydów część ich domów spalono, ale dużo zostało. Wszystkie domy po Żydach były wypełniane przez uciekinierów z polskich wsi, ponadto we wszystkich domach polskich byli uciekinierzy z wiosek. W niektórych nawet po kilka rodzin. Mizocz był zaludniony bardziej niż przed wojną i wszyscy ci ludzie zginęli. Tylko niewielkiej ilości Polaków udało się wymknąć. Ofiary liczyłbym w tysiącach.

Źródło: Lucyna Kulińska, Dzieci Kresów II, Kraków 2006, s.78-79 

Mizocz, gmina Mizocz – miasteczko zamieszkane w większości przez Żydów (do 1942 r.), a także Polaków i Ukraińców. W końcu sierpnia 1943 r. upowcy zamordowali ok. 100 osób. Przed napadem za odmowę wstąpienia do UPA został zabity wraz z rodziną stolarz Ukrainiec o nazwisku Zachmast (lub Zachmacz). Uratował się tylko jego 8–9-letni syn, którym zaopiekowali się Polacy. Stanisława Kowalska została przed napadem ostrzeżona przez Ukraińca Dawidiuka ze wsi Stubło. 

Źródło: W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo..., t. 1, s. 977–980.

miasteczko MIZOCZ gmina miejska Mizocz, powiat Zdołbunów, woj. wołyńskie parafia r-k w Mizoczu Opracowywane w okolicy: Kniahinin, Spasów, Mizoczyk, Zastawie, Korszów, Józefówka, Hulcza Czeska, Hulcza, A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż W Mizoczu była szkoła dla podoficerów niezawodowych w I Brygadzie przy 11 batalionie. Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan w około 1939 r.
1.	WIŚNIEWSKI	Eugeniusz - s. Wacława i Kamili, żona Maria z d. Wanoth - c. Wawrzyńca i Agnieszki, dzieci: Krzysztof 1935, Mirosław 1936, Barbara 1941, a także rodzice Eugeniusza. Eugeniusz był administratorem majątku. Dzieci żyją do tej pory (2006 r.) .
2.	GERMAN	IN., dzieci: Gregori, Luba, Dora. V.n.: Herman. Po wojnie pozostali w Mizoczu.
3.	MRYGŁODOWICZ	IN., dzieci: córka Irena 7.07.1924 (tu ur., obecnie Czyńska, zam. w Katowicach).
4.	SAPIEHA	Józef 28.03.1908 (tu*) - s. Malwiny.
5.	KONSTANTYNOWICZ	Mikołaj, żona Dorota z d. Zagórska, dzieci: Olga (m.Chmurowski, dzieci: Teresa, Tadeusz, Józef) i Antonina (m.Woźnicki).
6.	DUNIN	Mieczysław, żona Teodozja z d. Hryciuk, córka Lidia 9.04.1891 *Zdołbunów (m.Teodor Błażenko, śl.1912, Kijów), syn Aleksander 12.09.1914 *Kijów
7.	KROPIOWSKI	Michał, żona Paulina z d. Cioch, syn Zdzisław 1926. Po wojnie w Górkach ob. zachodniopomorskie.
8.	KURNATOWSKI	Cezary 23.09.1867 - s. Adama i Marii, żona Katarzyna - c. Józefa, dzieci: Zofia (Balul)
9.	ZACHMACZ	IN. +1943, Ukrainiec, stolarz. W końcu sierpnia 1943 r. przed napadem, za odmowę wstąpienia do UPA, został zabity wraz z rodziną, uratował się tylko jego 8–9-letni syn, którym zaopiekowali się Polacy. V.n.: Zachmast.
10.	MIROSŁAWSKI	IN., w 1931 r. 3 dzieci (1 chł. , 2 dziew.)
11.	TITARENKO	Karol 1889 - s. Grzegorza i Zofii z d. Szymańska z Odessy, żona Maria 1892 z d. Picz - c. Józefa i Emilii z Warkowicz, dzieci: Stanisława 1918, Józefa 1920, Zofia 1922, Emilia 1924, Julia 1926, Kazimierz 1928, Władysław 1930, Jerzy 1932. Po wojnie w Policach k/Milicza.
12.	PROCNER	IN. +1943, żona IN., 4 synów IN. +1943 i córka Wanda (m.Jan Chęć, po wojnie w Kłodzku). (źr.)
13.	IMIOŁEK	Stefan 1902-1975, żona Antonina 1909-1990 z d. Moczulajtys z Satyjowa - c. Ludwika i Wiktorii, dzieci: Kazimierz 1933 i Tadeusz 1934. Zamieszkali tu po ślubie. Po wojnie: Dębno.
Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu. Objaśnienie: rok w barwie: niebieskiej - śmierć z rąk bandytów ukraińskich (w tym tzw. "upa").
Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje: FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych L.p. Informacje 1. Mirosław Wiśniewski [sierpień 2006] poz. 1. Barbara Zakrzewska - prosi o kontakt na nr tel. 022 756 8449, 0 600 229 929, youmar.wyd(a)com, jn.sobczak(a)inetia.pl 2. Joseph Oks wnuk Grzegorza. [grudzień 2006] poz. 2. [sierpień 2014] uzup. poz. 2. ar1y2(a)bezeqint.net 3. Jan Czyński [maj 2008] poz. 3. czynskijan(a)wp.pl 4. Małgorzata Adamczyk [lipiec 2008] poz. 4,  źródło: IPN, relacja własna nitkowskam(a)wp.pl 5. Jolanta Nabrdalik [wrzesień 2008] poz. 5. Jestem córką Teresy i wnuczką Olgi jolanta.nabrdalik(a)um.opole.pl 6. Ilia Błażenko-Dunin [czerwiec 2009] poz. 6. Szukam informacji o Teodorze Błażenko i jego żonie Lidii Dunin. 44tina(a)rambler.ru 7. Andrzej Mielcarek [czerwiec 2009] uzup. poz. 6 dzięki "Wykazom osób ..." -opr. ks. W.W. Żurek. Strony o Wołyniu 8. Adam Kropiowski [październik 2010] poz. 7 z archiwum szkoły podstawowej w Trzygłowie monika_s_k(a)onet.eu 9. Agnieszka Malinowska [listopad 2010] poz. 8 malina177(a)onet.pl 10. Przemysław Portuś [luty 2011] poz. 9. W końcu sierpnia 1943 r. upowcy zamordowali ok. 100 osób. Źródło: W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo..., t. 1, s. 977–980 port14(a)interia.pl 11. Michał Siarkiewicz [czerwiec 2011] ZIELIŃSKI - Poszukuję rodziny ze strony matki. Do pogromu mieszkali w Równem lub w Mizoczu /dane niekompletne/. Stanisław Zieliński - spalony we własnej piekarni, rodzony brat Witolda; Witold Zieliński - mój prapradziadek, oficer polskiej armii, poległ w powstaniu warszawskim - BARTKIEWICZ (Zgrupowanie); Bogumiła Zielińska z d. Zarzycka - siostra Bogusława Zarzyckiego, żona Witolda Zielińskiego; Wilhelm Zarzycki - brat Bogumiły; Seweryna Zarzycka - rodzona siostra Bogumiły Zielińskiej z d. Zarzyckiej. Bardzo proszę o kontakt e-mail wszystkich, którzy coś więcej wiedzą. michal.siarkiewicz(a)gmail.com 12. Tomasz Proć [czerwiec 2012] poz. 10. na podst. fotografii z Biblioteki Raczyńskich prociu(a)o2.pl 13. Rafał Szreder [lipiec 2012] poz. 11. rafal_szreder(a)onet.eu 14. Igor Sobotnicki [kwiecień 2014] poniższa wzmianka o Dunin-Karwickim - źródło: Polski Słownik Biograficzny,t.12,s.152. baku66(a)yandex.ru 15. Magdalena Jędrzejewska [lipiec 2014] poz. 13. m_jedrzejewska(a)op.pl Tu urodzeni: - Janusz Kofta (1942-1988, znany ze sceny kabaretowej Jonasz Kofta) Rodzice Mieczysław i Maria z d. Jaremczuk z Łucka poznali się w Warszawie. Mieczysław był z rodziny żydowskiej. (więcej). - Jerzy Chroboczyński, zamieszkały później (po ślubie?) w Janowej Dolinie. - Józef Gabriel Krzysztof Dunin-Karwicki (1834-1910), pisarz, autor pamiętników "Wspomnienia Wołyniaka", 1897 r. Data powstania strony: maj 2006 r., ostatnia edycja: lipiec 2016 r. podstrona jest częściąwww.wolyn.ovh.org inne strony O KRESACH