Wiktor
Poliszczuk (ukr. Віктор
Поліщук)
(ur. 10
października 1925 w Dubnie,
zm. 17
listopada 2008 w Toronto)
– prawnik i politolog[1][2] (specjalność:
historia myśli politycznej), dr hab. nauk społecznych, dziennikarz
i publicysta.
Pochodził z mieszanej rodziny polsko-ukraińskiej, sam określał się jako "prawosławny Ukrainiec"[3]. Posiadał obywatelstwo polskie i kanadyjskie[4]. Po agresji ZSRR na Polskę, jego ojciec - wójt gminy Dubno[5] został aresztowany przez NKWD, a w kwietniu 1940 rozstrzelany bez sądu[6]. 13 kwietnia 1940 wraz z matką i siostrami został wywieziony do Kazachstanu, gdzie przebywał do listopada 1944. Potem rodzinę przesiedlono na wschodnią Ukrainę. W 1946 Poliszczukowie przybyli doPolski[7].
Ukończył studia na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Wrocławskim w stopniu magistra. Pracował w Polsce jako prokurator, następnie w 1981 wyemigrował do Kanady.
Na emigracji rozpoczął pracę jako korektor techniczny w wydawanym w Toronto tygodniku diaspory ukraińskiej ukr. Новый Шлях (pol. Nowa Droga), związanym z emigracyjnym OUN-melnykowcy[8]. Według jego słów[9], wówczas zainteresował się i rozpoczął badania nad nacjonalizmem ukraińskim[6], którego ofiarą padła siostra jego matki (zamordowana za publiczne używanie języka polskiego)[6]. Tak relacjonował swoje pierwsze przeżycia po wyemigrowaniu do Kanady, które skłoniło go do podjęcia szerokiej pracy naukowej nad zagadnieniem nacjonalizmu ukraińskiego:
W 1998 został odznaczony przez Kongres Polonii Kanadyjskiej Złotą Odznaką Zasługi za działalność na rzecz Polonii. Odznaczony również Missio Reconciliationis i Krzyżem "Za zasługi dla ZKRPiBWP"[11].
Zmarł 17 listopada 2008 w Toronto. Msza pogrzebowa odbyła się w rzymskokatolickim polskim kościele św. Antoniego (St. Anthony's Polish Catholic Church) w Oakville (prowincja Ontario)[4].
16 kwietnia 2009 r. Kresowy Ruch Patriotyczny przyznał Wiktorowi Poliszczukowi pośmiertnie laur „Polonia Mater Nostra Est”, odznaczenie odebrała jego żona[12][13].
W 2012 r. na Ukrainie ponowiono wydanie jego książki "Gorzka prawda. Zbrodniczość OUN - UPA" (nakład 10 tys.). W prezentacji książki w Symferopolu wzięli udział m.in. zastępca przewodniczącego krymskiego parlamentu, Grigorij Ioffe, członkowie Prezydium Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krymu[14].
Jedną z głównych tez dorobku Poliszczuka było uznanie ideologii integralnego nacjonalizmu OUN za podstawową przyczynę zbrodni popełnionych na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów. Równocześnie Poliszczuk interpretował politykę polską wobec mniejszości ukraińskiej w okresie międzywojennym, jak również późniejsza politykę narodowościową III Rzeszy na ziemiach okupowanych jedynie jako czynniki sprzyjające podburzaniu Ukraińców do działań antypolskich, co mieli czynić nacjonaliści[15]. To stanowisko Poliszczuka stało się obiektem krytyki ukraińskiego profesora Ihora Iljuszyna, który twierdził, iż prace Poliszczuka stawiały sobie za cel udowodnienie za wszelką cenę zbrodniczego charakteru ideologii i praktyki OUN-UPA, a nie obiektywną analizę motywów działania uczestników konfliktu ukraińsko-polskiego i warunków, w jakich przyszło im działać[16]. Za niewiarygodne teksty Poliszczuka uważają także Michał Klimecki i Hurij Buchało[17].
Niejednokrotnie wypowiadał się w sprawie zbrodni ludobójstwa dokonanej na Polakach przez nacjonalistów ukraińskich oraz twierdził, iż decyzja o przeprowadzeniu Akcji "Wisła" była słuszna[18]. Zdaniem Bogumiła Grotta dorobek naukowy W. Poliszczuka jest krytykowany bądź ignorowany z powodów politycznych, nakazujących przemilczanie zbrodni OUN i UPA[6].
Krytycznie wypowiadał się o pomarańczowej rewolucji na Ukrainie w grudniu 2004[19].
Pochodził z mieszanej rodziny polsko-ukraińskiej, sam określał się jako "prawosławny Ukrainiec"[3]. Posiadał obywatelstwo polskie i kanadyjskie[4]. Po agresji ZSRR na Polskę, jego ojciec - wójt gminy Dubno[5] został aresztowany przez NKWD, a w kwietniu 1940 rozstrzelany bez sądu[6]. 13 kwietnia 1940 wraz z matką i siostrami został wywieziony do Kazachstanu, gdzie przebywał do listopada 1944. Potem rodzinę przesiedlono na wschodnią Ukrainę. W 1946 Poliszczukowie przybyli doPolski[7].
Ukończył studia na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Wrocławskim w stopniu magistra. Pracował w Polsce jako prokurator, następnie w 1981 wyemigrował do Kanady.
Na emigracji rozpoczął pracę jako korektor techniczny w wydawanym w Toronto tygodniku diaspory ukraińskiej ukr. Новый Шлях (pol. Nowa Droga), związanym z emigracyjnym OUN-melnykowcy[8]. Według jego słów[9], wówczas zainteresował się i rozpoczął badania nad nacjonalizmem ukraińskim[6], którego ofiarą padła siostra jego matki (zamordowana za publiczne używanie języka polskiego)[6]. Tak relacjonował swoje pierwsze przeżycia po wyemigrowaniu do Kanady, które skłoniło go do podjęcia szerokiej pracy naukowej nad zagadnieniem nacjonalizmu ukraińskiego:
W
Kanadzie już po pierwszych miesiącach mego tutaj pobytu
zetknąłem się z wręcz zoologicznym nacjonalizmem ukraińskim,
z nienawiścią do wszystkiego, co polskie. Ja, wychowany w duchu
patriotyzmu ukraińskiego, ukształtowany na klasyce polskiej,
ukraińskiej, rosyjskiej, zachodnioeuropejskiej i amerykańskiej,
nie mogłem się pogodzić z takim spojrzeniem na świat i na
ludzi, dlatego też, jak i w związku ze świadomością tego,
czego dopuścili się banderowcy na Wołyniu wobec ludności
polskiej, podjąłem decyzję o poszukiwaniu materiałów
stanowiących bazę moich badań nad nacjonalizmem ukraińskim.
Temat ten pochłonął mnie całkowicie, pracowałem nad nim
bezustannie[10].
|
Rozpoczął
wówczas publikacje w tym zakresie, własnym nakładem. Był autorem
ponad dwustu opracowań, książek naukowych i publicystycznych,
artykułów naukowych, polemik, recenzji, publikacji prasowych w
języku angielskim, ukraińskim i polskim opublikowanych w
periodykach w Kanadzie i USA, w tym 5 obszernych tomów z wyborem
odnośnych dokumentów, opatrzonych wspólnym tytułem Integralny
nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu.
Pracę
doktorską (Ideologia
nacjonalizmu ukraińskiego według Dmytra Doncowa)
obronił w 1994 na Wydziale
Nauk Społecznych Uniwersytetu
Wrocławskiego,
pracę habilitacyjną (Dowody
zbrodni OUN i UPA)
w roku 2002 na Wydziale
Nauk Społecznych Uniwersytetu
Śląskiego.
Jego ostatnią pracą było tłumaczenie na język
polski książki Dmytro
Doncowa Nacjonalizm [6].W 1998 został odznaczony przez Kongres Polonii Kanadyjskiej Złotą Odznaką Zasługi za działalność na rzecz Polonii. Odznaczony również Missio Reconciliationis i Krzyżem "Za zasługi dla ZKRPiBWP"[11].
Zmarł 17 listopada 2008 w Toronto. Msza pogrzebowa odbyła się w rzymskokatolickim polskim kościele św. Antoniego (St. Anthony's Polish Catholic Church) w Oakville (prowincja Ontario)[4].
16 kwietnia 2009 r. Kresowy Ruch Patriotyczny przyznał Wiktorowi Poliszczukowi pośmiertnie laur „Polonia Mater Nostra Est”, odznaczenie odebrała jego żona[12][13].
W 2012 r. na Ukrainie ponowiono wydanie jego książki "Gorzka prawda. Zbrodniczość OUN - UPA" (nakład 10 tys.). W prezentacji książki w Symferopolu wzięli udział m.in. zastępca przewodniczącego krymskiego parlamentu, Grigorij Ioffe, członkowie Prezydium Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krymu[14].
Jedną z głównych tez dorobku Poliszczuka było uznanie ideologii integralnego nacjonalizmu OUN za podstawową przyczynę zbrodni popełnionych na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów. Równocześnie Poliszczuk interpretował politykę polską wobec mniejszości ukraińskiej w okresie międzywojennym, jak również późniejsza politykę narodowościową III Rzeszy na ziemiach okupowanych jedynie jako czynniki sprzyjające podburzaniu Ukraińców do działań antypolskich, co mieli czynić nacjonaliści[15]. To stanowisko Poliszczuka stało się obiektem krytyki ukraińskiego profesora Ihora Iljuszyna, który twierdził, iż prace Poliszczuka stawiały sobie za cel udowodnienie za wszelką cenę zbrodniczego charakteru ideologii i praktyki OUN-UPA, a nie obiektywną analizę motywów działania uczestników konfliktu ukraińsko-polskiego i warunków, w jakich przyszło im działać[16]. Za niewiarygodne teksty Poliszczuka uważają także Michał Klimecki i Hurij Buchało[17].
Niejednokrotnie wypowiadał się w sprawie zbrodni ludobójstwa dokonanej na Polakach przez nacjonalistów ukraińskich oraz twierdził, iż decyzja o przeprowadzeniu Akcji "Wisła" była słuszna[18]. Zdaniem Bogumiła Grotta dorobek naukowy W. Poliszczuka jest krytykowany bądź ignorowany z powodów politycznych, nakazujących przemilczanie zbrodni OUN i UPA[6].
Krytycznie wypowiadał się o pomarańczowej rewolucji na Ukrainie w grudniu 2004[19].
Prace[
- Trzy niepublikowane rozprawy:
- Prawa człowieka w teorii i praktyce ZSRR,
- Prawa narodów w teorii i praktyce ZSRR
- Zarys anatomii bolszewizmu
- Gorzka prawda - zbrodniczość OUN-UPA- rozprawa doktorska, Toronto, 1994, Wydawnictwo: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, ISBN 83-901947-8-3
- Ideologia nacjonalizmu ukraińskiego według Dmytra Doncowa, Wydawnictwo: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wołyń, Warszawa 1995
- Apokalipsa według Wiktora Ukraińca, Toronto, 1996
- Fałszowanie historii najnowszej Ukrainy, Toronto, 1996,
- Ocena polityczna i prawna OUN i UPA, (także w wersji angielskiej: Legal and political assessment of the OUN and UPA), Toronto, 1997, ISBN 0-9699444-4-6
- Akcja Wisła - próba oceny, Toronto, 1997,
- Zginęli z rąk ukraińskich, Toronto, 1998,
- Pojęcie integralnego nacjonalizmu ukraińskiego, Toronto, 1997,
- Posłanie do braci Polaków. Prawosławnego Ukraińca w 55-tą rocznicę mordów wołyńskich., Toronto - Warszawa 1998, ISBN 0-9699444-7-0
- Manowce polskich historyków, Toronto, 1998,
- Ukraińskie ofiary OUN-UPA, Toronto, 1998,
- Rok 1943: OUN Bandery na Wołyniu, Warszawa 2002
- Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu t. I, Wyd. Wiktora Poliszczuka, Toronto, 2003,
- Dowody zbrodni OUN i UPA - Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. II, Toronto, 2000 - rozprawa habilitacyjna. Wydanie polskie - Wydawnictwo NORTOM, ISBN 0-9685668-1-2
- Nacjonalizm ukraiński w dokumentach - integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu cz.1, t. III, Toronto 2002,
- Nacjonalizm ukraiński w dokumentach - integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu cz.2, t. IV, Toronto 2002,
- Nacjonalizm ukraiński w dokumentach - integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu cz.3, t. V, Toronto 2003,
- Ludobójstwo nagrodzone, 2003
- Gwałt na prawdzie. O zbrodniach OUN Bandery, Toronto, 2003,
- Gorzka prawda: cień Bandery nad zbrodnią ludobójstwa, Toronto, Warszawa (wydawnictwo Antyk), 2005,
- Doktryna D.Doncowa - tekst i analiza, Toronto, 2006
- Ponadto ponad 250 artykułów, recenzji i innych publikacji.
Przypisy
- ↑ Wiktor Poliszczuk: "Gorzka prawda", Słowo wstępne, str.14
- ↑ 4,0 4,1 Zenon Baranowski. Zmarł Wiktor Poliszczuk. „Nasz Dziennik”, 19.11.2008.
- ↑ Wiktor Poliszczuk: "Gorzka prawda", Słowo wstępne, str.16
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Bogumił Grott: Wiktor Poliszczuk - historyk przemilczanych zbrodni (pol.). 2008-12-05. [dostęp 2008-12-16].
- ↑ "Мой отец - украинец, мать - полька, венчались в православной церкви и по традиции, бытовавшей на Волыни, семья стала украинской. Рос я в многонациональном окружении - среди украинцев, поляков, евреев, чехов и не было ни одного случая, чтобы ссоры между детьми носили какую-нибудь национальную окраску, никто никого не называл "ляхом", "хохлом", "жиденком" или "пепичком". Также вели себя и взрослые: если и были ссоры (преимущественно между женщинами), то они тоже никогда не касались национального происхождения. Наша семейная жизнь проходила в согласии, во время католических праздников нас приглашали к себе католики-поляки, в свою очередь, во время православных праздников мои отец с матерью устраивали угощение у нас в доме. В 1940 году большевистская власть депортировала нас на север Казахстана, среди депортированных было около 85% поляков, где-то 10% - украинцев и некоторое количество белорусов и евреев. Было время, когда мы жили в бараке, в котором ютилось более 300 человек и не случалось, чтобы возникали ссоры на национальной почве. Итак, я вырос и возмужал, относясь к людям без оглядки на их национальную или вероисповедную принадлежность. С ноября 1944 по март 1946 года мы жили на левобережье Украины, на Днепропетровщине, и представьте себе, что там никто даже не слышал о том, что творилось на Волыни и в Галиции во время войны. Об этих событиях я впервые узнал от своей тетки по матери, когда в 1946 году мы приехали в Польшу. Это было для меня сильным потрясением, ужасом, я не верил, что такое могло быть." Bogdan Bezpałko wywiad z Wikorem Poliszczukiem Евразийский Вестник Nr 11 Журнал теории и практики Евразийства (Język rosyjski)
- ↑ "Именно поэтому, когда в 1981 году я с женой и детьми эмигрировал в Канаду, меня взяли на работу как технического корректора в мельниковский (его издавали сторонники фракции ОУН А.Мельника) еженедельник "Новый Шлях", который выходил в Торонто. Именно в редакции этого еженедельника я наткнулся на украинскую националистическую литературу и на подшивку довоенного периода". Wywiad z Wiktorem Poliszczukiem: Евразийский Вестник Nr11 Журнал теории и практики Евразийства(Język rosyjski)
- ↑ Именно в редакции этого еженедельника я наткнулся на украинскую националистическую литературу и на подшивку довоенного периода. Читая эти материалы, я ужаснулся тому шквалу ненависти, который бушевал в ней ко всему польскому и русскому. Кроме того, украинское окружение в Торонто питало и проявляло ненависть по отношению к полякам и русским. Все это и побудило меня заняться украинским национализмом, я начал собирать материалы, касающиеся этой темы, поднял довоенные публикации изданий этого движения.Евразийский Вестник Nr11 Журнал теории и практики Евразийства (Język rosyjski)
- ↑ Bogumił Grott, Wiktor Poliszczuk - historyk przemilczanych zbrodni, "27 Dywizja Wołyńska AK" Biuletyn Informacyjny, nr 1(101), styczeń-marzec 2009 Warszawa, s. 24
- ↑ Laury dla Wiktora Poliszczuka i Kresowian. , 19.04.2009.
- ↑ I. Iljuszyn, UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie, Tyrsa, Warszawa 2009, ss.29-30
- ↑ I. Iljuszyn, UPA i AK, s.31
- ↑ Polska-Ukraina. Trudne pytania, t.10, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Warszawa 2002, ISBN 83-915111-5-4, s. 333-334
- ↑ Wiktor Poliszczuk Kryzys na Ukrainie grudzień 2004-styczeń 2005 , dostępne 10 maja 2010.
Zobacz też[edytuj]
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Wiktor Poliszczuk w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI)
- Wiktor Poliszczuk - historyk przemilczanych zbrodni. [dostęp 2008-12-16].
źródło: wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Poliszczuk
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz