Pendyki, gmina Derażne – kolonia polska. 29 marca 1943 r. upowcy zamordowali ok. 150 mieszkańców (29.03.1943)

Pendyki Duże i Małe w gminie Deraźne w powiecie kostopolskim na Wołyniu były sąsiadującymi ze sobą koloniami zamieszkałymi prawie w całości przez Polaków. Mieszkała tam tylko jedna rodzina ukraińska. W marcu 1943 roku na wieść o mordach dokonanych na Polakach mieszkańcy zorganizowali samoobronę wyposażoną w kilka sztuk broni palnej. Wykopano także okopy wokół kolonii. 25 marca do Pendyk dotarli ocalali mieszkańcy zniszczonej przez UPA wsi Tomaszów w gminie Deraźne. 

Napad UPA 29 marca 1943 roku całkowicie zaskoczył Polaków, samoobrona nie była w stanie powstrzymać Ukraińców, którzy okrążyli Pendyki Duże i Małe oraz Pieńki w gminie Deraźne. Gospodarstwa zostały obrabowana a następnie spalone. Część mieszkańców zginęła w podpalonych domostwach (głównie kobiety, dzieci i starcy, którzy nie zdołali zbiec), części udało się zbiec do pobliskiego lasu a stamtąd do Cumania ( gmina Silno) gdzie znajdował się posterunek żandarmerii. Pod osłoną oddziału Wehrmachtu uciekinierzy wrócili do kolonii gdzie pochowano pomordowanych we wspólnej mogile. Zginęły 183 osoby, z Pendyk 150. Ocalonych Polaków Niemcy wywieźli na roboty do Rzeszy. 
Ukrainiec mieszkający ze sparaliżowaną żoną w Pendykach uratował Stanisławę Drohomirecką z Deraźnego, która z trójka dzieci została schwytana przez napastników. Według jej relacji: „Nagle zjawia się staruszek Ukrainiec, mieszkający w tej wsi, podchodzi do nas, obejmuje mamę i woła [...] To nasi, Ukraińcy – i prowadzi nas. Widząc to, pilnujący nas Ukrainiec pozostawia nas i idzie rabować, jak inni. Staruszek ten żył w biedzie, żonę miał sparaliżowaną, chodził po prośbie, zawsze kiedykolwiek był w Derażnem, przychodził do naszego mieszkania. Zawsze został nakarmiony, dostawał żywność na drogę oraz coś z odzieży [...] »pani mnie zawsze przyjęła i nakarmiła, i ja panią przyjmę, ale tylko do czasu, jak odejdą tamci«. Kazał nam wszystkim wejść na piec i ukryć się. Sam zaś pilnował, wychodził na zewnątrz i tak nas przechował do następnego dnia. Była również u niego dziewczynka, Polka, której rodzina uciekła furmanką do lasu. Mówił, że poszuka jej rodziców, a jeżeli nie znajdzie, to wychowa jak własną”. 

Źródło:

E. Siemaszko, W. Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. I, s. 224.

W. Drohomirecki, Oczami dziecka, [w:] Świadkowie mówią..., s. 103; 

kolonia PENDYKI gromada Pendyki, gmina Deraźne, powiat Kostopol, woj. wołyńskie parafia Deraźne Opracowywane w okolicy: Bereściany, Zacisze, Cumań, Głęboka Dolina, Ołyczka, Pieńki Pendyckie, Aleksandrówka, A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż

---

Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan z około 1939 r.
1.	STAŃCZYK	Jan, żona Julia z d. Szczepanik, syn Edward 1925.
2.	DEMBOWSKA	Józefa (*Przasnysz) z d. Krawczyk, syn Józef. Bliska rodzina mieszkała w Moczułkach.
3.	KASZUBSKI	Marceli 1910 - s. Wincentego 1871 i Anny z d. Sobczyńska, żona Stanisława 1917 z d. Kamińska, dzieci: Olimpia 1937, Halina 1940.
4.	ŁUKJANIUK	IN., żona Helena 1914 z d. Gienibor - c. Józefa i Pauliny z d. Gwoździej, zamordowanej 25.03.1943 wraz z najmłodszym synem Kazimierzem? i z wielu innymi Polakami przez Ukraińców, siostra Ewa (Wieczorek zm. kilka lat temu w Zalewie), jeden z braci zginął na froncie rosyjsko-japońskim w czasie II wojny światowej. Antoni Gienibor więzień obozów koncentracyjnych, po wojnie żołnierz wojska Amerykańskiego, w 1948 roku zwolniony wyjechał w nieznanym kierunku. Marianna Gienibor zmarła w latach 80 w Poznańskim. Marian Gienibor zm. w latach 80 niedaleko Dniepropietrowska.
5.	RAKOWSKI	Jan +22.01.1950 - s. Adama i Anny z d. Diaczek, żona Zofia z d. Chodorowska, dzieci: Stefan 1920 (wywieziony na roboty do Niemiec), Janina 12.08.1926-13.03.1996 (po m.Witkowska), Ksawery 1931-1943, Bogumił 1943-1945. Po wojnie w Olsztynie. Siostra Zofii - Deoniza Zacharzewska mieszkała w Tresteńcu. Bracia Jana to: Józef w Smolarni Nowej, Bolesław w Jaroszówce i Stanisław w Maszczy.
6.	SIECZKA	Józef 1893, Waleria 1903 z d. Bąk, dzieci: Władysław 1923, Helena 1924, Jan 1927, Ludwik 1931, Maksym 1932, Antoni 1936, Maria 1943 (Kowal).
7.	SZPRYNGIEL	Maria z d. Krzywińska (+~1938/39) wdowa po Hipolicie (+~1923), dzieci: Genowefa, Filipina, Janina (m.Apoloniusz Hołubecki, po wojnie w Bardzie Śląskim) i Stanisława (po wojnie w Skwierzynie). Maria (spokrewniona z  Krzywokulskimi) miała brata Józefa
8.	KRZYWIŃSKI	Józef (brat Marii z poz. 7), żona Leontyna, dzieci: Stanisław, Izabela, Mieczysława, Roman, Mirosław. Zabrani na Sybir. Przypuszczalnie Leontyna wyjechała po wojnie do Anglii.
9.	MINDA	Wincenty 1901 - s. Błażeja i Elżbiety z d. Sobczyk, żona Antonina 1902 z d. Pońska - c. Jana i Józefy z d. Zając, dzieci: Józef 1925, Helena 1927, Janina 1931, Maria 1933.
10.	KOSTERNA	Stanisław, żona Zofia.
11.	JAWORSKI	Stanisław 1903 (*Starczanka na Żytomierszczyźnie) - s. Franciszka, żona Antonina 1908 z d. Brusiło - c. Marka, dzieci: Anna 1930, Józef 1932, Jan 1935. Zabrani na Sybir (źr.2).
12.	WÓJTOWICZ	Marcin ~1890 - s. Zofii, żona Maria z d. Wicińska, dzieci: Jan 1910, Zenon 1918, Józef 1922, Apolonia 1928 i Adam 1932?. Po wojnie: Jan - Przytoczna, Apolonia - Gdańsk.
13.	KOPIJ	bracia Leon i Stanisław. Leon był właścicielem budynku szkolnego w Pendykach.
14.	MILLER	Emil (pochodzenie niemieckie), żona Stanisława (poch. polskie), dzieci: Henryka ~1905, Mieczysław 1908, Wacław 1912. Po wojnie rodzina w nowej Polsce.
15.	MAŁYSZ	Jakub - s. Zacharego, żona Henryka z d. Miller - c. Emila i Stanisławy, dziecko Henryki: Izabella Miller ~1926.
16.	MILLER	Mieczysław - s. Emila i Stanisławy, żona Helena 1911 z d. Tomczyk - c. Walentego i Wiktorii, dzieci:  Amelia 1936, Krystyna 1937 (zginęła po wojnie).
17.	MILLER	Wacław - s. Emila i Stanisławy, żona Helena, dzieci: Janina i Edmund. Po wojnie w nowej Polsce.
18.	BANDA	Julian z Równego, żona Rozalia z d. Suszka, synowie: Adam, Franciszek, Edward. Sąsiadami byli dwaj bracia Rakowscy. Julian zaginął przed 1943 r. w nieznanych okolicznościach. Rozalii z synami udało się zbiec w nocy 29 marca 1943r. podczas napadu UPA na Pendyki. Udali się do Łucka, gdzie trafili w ręce Niemców i zostali wywiezieni w głąb Rzeszy na roboty przymusowe. Po wojnie wrócili do nowej Polski. W dalszym ciągu żyje Franciszek.
19.	KOZAK	Joachim 1879, kowal, żona Aniela ~1880 z d. Pawełek z Przeworska, dzieci: Stanisław 1918, Józef 1920, Maria ~1925-1943 (zamordowana po napadzie), Władysław 1928, Stefania 1931, Helena ~1935.
20.	MINAJEW	-MANDAU Franciszek 1886 - s. Karola i Antoniny z d. Niedzielska, żona Eufrozyna 1896, dzieci: Władysław 1920,Walentyna 1923, Kazimierz 1930. Po wojnie w Tarnowie.
21.	MANDAU	Kazimierz 1889 - s. Karola i Antoniny z d. Niedzielska, I żona Petronela z d. Domańska (+24 lat), dzieci: Janina 1922, Wiktor 1924, Walentyna 1926. II żona Maria (siostra Petroneli), dzieci: Leokadia, Kazimierz. Po ucieczce przed mordem w 1943 zostali wywiezieni na przymusowe roboty do Rzeszy. Po wojnie w Stargardzie Szczecińskim.
22.	MANDAU	Bronisław 1888 - s. Karola i Antoniny z d. Niedzielska, żona Anna z d. Pyc (zm. przed ucieczką), dzieci: Wiktoria, Franciszka, Antonina, Stanisława, Kazimierz, Konstanty, Dionizy, Władysław. Po wojnie w Bielsku-Białej.
23.	MANDAU	Antoni, żona Anna z d. Stawińska, córka Tamara Teresa 1929. Prawosławni. (Red., źr."Wykazy..." T.I, mylnie nazw. Mandan)
24.	ZAWISTOWSKI	Piotr 1887 (*Bryszcze, pow. Dubno) - s. Karola i Antoniny z d. Grodzińska, żona Aleksandra 1893 (*Strzelczyki na ziemi Grodzieńskiej) z d. Kirkicka - c. Józefa i Józefy z d. Krzysztof, dzieci: Karolina 1919, Genowefa 1929, Józef 1933. (Red., źr. j.w.).
25.	KRASIŃSKI	Józef 1898-1979, żona Marianna 1899-1964 z d. Marlica, dzieci Genowefa 1924-1965, Jan 1928-2009, Edward 1930-2008, Bronisław 1935-2007. Po ataku na wieś ukrywali się w lasach, przedostali się do Klewania, gdzie przez jakiś czas mieszkali. Potem osiedlili się w Małyszynie, a następnie w pobliskich Starachowicach.
	MARLICA	Aniela 1916-2004 (siostra Marianny z poz. 25), córka Janina 1936 (*Derażne). Aniela pracowała w dworze Potockich w Dezażnem. Wyjechały z Pendyk ok. 1938 lub 1939 i zamieszkały w Starachowicach, a po wojnie w Lipinach k. Łodzi.
26.	ZATORSKI	Władysław, żona Helena z d. Krasińska (siostra Józefa z poz. 25)
27.	SZYSZKOWSKI	IN., żona IN. Wyjechali z Pendyk wcześniej (tuż przed wojną lub przed pogromem w 1943).
28.	KROGULEC	Franciszek 1900, żona Helena z d. Krasińska, dzieci: Kazimiera, Jadwiga, Władysława.
29.	MANDAU	Karol ~1900 - s. Karola i Antoniny z d. Niedzielska, żona Antonina 11.11.1902 z d. Dębowska (Dembowska?), dzieci: Kazimiera 20.12.1921, Jan 27.12.1923 (data zapisana 3.01.1924), Longin 16.04.1929. Po wojnie w Tarnowie i w Jeleniej Górze.
Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu.
Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje: FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych L.p. Informacje 1. Józef Stańczyk [listopad 2006] poz. 1, [luty 2010] poz. 12. ZDJĘCIA z 2009r. jozefsj(a)poczta.fm 2. Krzysztof Mazur [luty 2007] poz. 2. krmazur(a)poczta.onet.pl 3. Sławomir Gacek [maj 2007] poz. 3. esgie(a)onet.eu 4. Tomasz Szwedzki  [styczeń 2008] poz. 4. szwedzki77(a)onet.eu 5. Piotr Rakowski [kwiecień 2008] poz. 5 (poz. Rakowski Józef... przeniesiona została do wykazu Smolarni Nowej) piotr.rakowski2(a)neostrada.pl 6. Mirosława [sierpień 2008] poz. 7 i 8. Poszukuję rodziny Szpryngiel, szczególnie linii rodowej Hipolita. kontakt tel. 0517-167-517 informacje(a)onet.pl 7. Maria Erwardt z d. Minda. [grudzień 2008] poz. 9. wieerward(a)wp.pl 8. Kazimierz Łukjaniuk [luty 2009] korekta i uzup. poz. 4. Lukjaniuk(a) wp.pl 9. Janina Kosterna [marzec 2009] poz. 10. Poszukuję znajomych lub sąsiadów moich rodziców - Stanisława i Zofii Kosterna. kontakt tel. 604-138-658. lukas7244(a)wp.pl 10. Maria Matlosz [wrzesień 2009] poz. 20. maria.matlosz(a)gmail.com 11. Zdzisław Krupa [styczeń 2010] poz. 12. (inf. o rodz. Martyniak przeniesione do wykazu Rokitnianki) sptok(a)vp.pl 12. Teresa Młynarczyk z d. Wójtowicz. [luty 2010] poz. 13 lila-ml(a)o2.pl 13. Wanda Sudzik [lipiec 2011] poz.14-17. z relacji p. Ameli Mamczar - c. Mieczysława i Heleny. [grudzień 2011] poz.19. z relacji Józefa Kozaka, oraz korekta i uzup. w poz. 14 i 17.  wanda.sudzik(a)wp.pl 14. Ewa Dobrzyńska [lipiec 2011] poz.18. na podst. wspomnień Franciszka Bandy. ewedobrzynska(a)gmail.com 15. Mariusz Mandau [lipiec 2012] poz. 21. mariuszmandau(a)wp.pl 16. Janusz Mandau [luty 2013] poz. 22. janusz58(a)op.pl 17. Joanna Rajmer [czerwiec 2013] uzup. poz. 5. z relacji wnuczki Jana Rakowskiego i jego bratanka. [czerwiec 2014] korekta poz. 5. (było: Anna z d. Mikolajczuk) z aktu zgonu Jana. asja.29(a)onet.eu 18. Maria Kowal [maj 2013] poz. 6. (uzup. Red.) mtkafb1(a)aol.com 19. Marek Kujawiński [czerwiec 2014] poz. 25-27. z relacji teściowej Janiny Krakowiak z d. Marlica. frodok(a)toya.net.pl 20. Anna Paryga [sierpień 2014] poz. 28. z relacji Kazimiery. anna_paryga(a)interia.pl 21. Marek Mandau [październik 2014] poz. 29. mmj1(a)plusnet.pl
Data powstania strony: listopad 2006 r., ostatnia edycja: październik 2014 r. podstrona jest częściąwww.wolyn.ovh.org inne strony O KRESACH ros. (Memorial): Пендэки, Пендикика,